بررسی وضعیت عوامل مؤثر بر انگیزش کارکنان شهرداری شیراز از دیدگاه کارکنان و مدیران بر اساس تئوری هرزبرگ و ارائة راهکار

نویسنده

کارشناسی ارشد مدیریت استراتژیک، دانشگاه شیراز

چکیده

هدف کلی این پژوهش بررسی وضعیت عوامل مؤثر بر انگیزش کارکنان شهرداری شیراز از دیدگاه کارکنان و مدیران و ارائة راهکار است. روش پژوهش پیمایشی و توصیفی است. جامعة آماری کارکنان، شامل تمامی کارکنان رسمی و قراردادی شاغل در شهرداری شیراز به تعداد 1335 نفر است و نمونة آماری کارکنان، برحسب فرمول کوکران 300 نفر محاسبه شده که با روش طبقه‌بندی و به‌صورت تصادفی ساده انتخاب شده‌اند. جامعة آماری مدیران شهرداری شیراز نیز به تعداد 70 نفر بوده که همة آن‌ها در نمونة آماری مدیران قرار گرفته‌اند. ابزار پژوهش، پرسشنامة محقق‌ساخت است که پس از تأیید پایایی و روایی در نمونة آماری کارکنان و مدیران توزیع شد. تعداد 276 نفر از کارکنان و 50 نفر از مدیران، پرسش‌نامه را تکمیل نمودند. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که از دیدگاه کارکنان، اثر سه عامل انگیزشی «شناخت»، «موفقیت» و «پیشرفت» در سطح متوسط است و اثر سه عامل انگیزشی «مسئولیت»، «محتوای کار» و «رشد» کمتر از سطح متوسط است. از دیدگاه مدیران فقط عامل انگیزشی «پیشرفت» با سطح متوسط برابر است و میانگین سایر عوامل از سطح متوسط کمتر است. بین دیدگاه مدیران و کارکنان به‌جز عامل انگیزشی پیشرفت در مورد سایر عوامل انگیزشی تفاوت وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


آخوندی بناب، حبیب‌الله و همکاران (1390)، «بررسی رابطة بین منبع کنترل مدیران با انگیزش شغلی کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی استان آذربایجان شرقی در سال 89-88»، مجلة فراسوی مدیریت، دورة 5.
آرش، احمد و همکاران (1393)، «بررسی رابطة انگیزش پیشرفت و سرمایة انسانی کارکنان جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران، مجلة اندیشه‌های نوین تربیتی»، دورة 10، شمارة 3.
احد مطلقی، احسان و شفیعی‌خواه، مهری (1393)، «بررسی عوامل مؤثر بر انگیزش کارکنان شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران»، کنفرانس سراسری محیط‌زیست و انرژی ایران، مؤسسة بین‌المللی آموزشی و پژوهشی خوارزمی.
استونر، جیمزای‌اف، فری‌من، ادوارد و گیلبرت، دانیل. آر (1382)، مدیریت، ترجمة علی پارسائیان و سید محمد اعرابی، چ 2، تهران، انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
اسماعیلی مزیدی، مهدی (1392)، شناسایی عوامل مؤثر بر انگیزش کارکنان بانک سپه استان فارس، پایان‌نامة کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه شیراز.
امیدی، علیرضا و همکاران (1391)، «رابطة بین انگیزش مشارکت، توانمندسازی روان‌شناختی و تعهد عاطفی کارکنان سازمان تربیت‌بدنی»، مجلة مدیریت ورزشی، دورة 4.
امیرکبیری، علیرضا (1377)، سازمان و مدیریت، تهران، نشر ملک.
امیرکبیری، علیرضا (1376)، مروری بر تئوری‌های مدیریت، تهران، نشر هور.
ایران‌نژاد پاریزی، مهدی و ساسان گهر، پرویز (1373)، سازمان و مدیریت از تئوری تا عمل، چ 2، تهران، مؤسسة بانکداری ایران.
ایران‌نژاد پاریزی، مهدی و ساسان گهر، پرویز (1370)، سازمان و مدیریت از تئوری تا عمل، تهران، مؤسسة بانکداری ایران.
بادران، سمیه، جوانمرد، حبیب‌الله (1393)، «بررسی تأثیر سیستم‌های تشویق سازمان‌ها بر انگیزش و عملکرد کارکنان»، همایش بین‌المللی مدیریت.
برومند، زهرا (1389)، مدیریت رفتار سازمانی، چ22، دانشگاه پیام نور.
بهمنی، ریحانه و سلیمان‌پور عمران، محبوبه (1393)، «بررسی رابطة ساختار سازمانی با انگیزش کارکنان در سازمان‌ها»، اولین کنفرانس ملی تحقیق و توسعه در هزارة سوم، دانشگاه آزاد اسلامی علی‌آباد کتول.
بیرانوند، سعید و بیرانوند، وحید (1393)، «بررسی انگیزش شغلی، رضایت شغلی و عملکرد شغلی کارکنان بانک‌های خرم‌آباد»، کنفرانس بین‌المللی مدیریت در قرن 21.
پرمور، فضه (1386)، بررسی نیازهای مؤثر بر انگیزش کارکنان از دید کارکنان و مدیران هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، پایان‌نامة کارشناسی ارشد علوم تربیتی، دانشگاه الزهرا.
جدیدی محمدآبادی، اکبر و جباری ظهیرآبادی، علی (1393)، انگیزش و مفاهیم مرتبط به آن در پیشبرد اهداف مدیریت.
توکلی قوچانی، حمید و همکاران (1392)، «رضایت شغلی و عوامل مرتبط با آن در بین اعضای هیأت علمی، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی»، مجلة مرکز مطالعات و توسعة آموزش پزشکی، دورة 9، شمارة 1.
چهاردولی، منصوره (1390)، بررسی وضعیت عوامل مؤثر بر انگیزش شغلی کارکنان بانک مسکن شهر تهران و ارائة راهکارهای مناسب برای بهبود آن، پایان‌نامة کارشناسی ارشد مدیریت، دانشگاه علامه طباطبایی.
حبیبی، فاطمه و امیریان‌زاده، مژگان (1393)، «انگیزش»، اولین کنفرانس ملی توسعة پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی.
حجازی، مهرنوش (1389)، «بررسی ارتباط انگیزش کارکنان و میزان رضایت ارباب‌رجوع از خدمات سازمان ثبت‌اسناد و املاک»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد مدیریت دولتی، دانشگاه پیام نور.
حسینی، سید نصرالله و همکاران (1392)، «عوامل مؤثر در انگیزش شغلی اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی یزد: کاربرد تئوری انگیزش هرزبرگ»، مجلة ایرانی آموزش در علوم پزشکی، دورة 13، شمارة 12.
خلعتبری و همکاران (2013)، «شناسایی همبستگی بین استرس شغلی، رضایت‌مندی شغلی، انگیزش شغلی و فرسودگی شغلی و احساس استرس»، مجلة علوم رفتاری و اجتماعی، شمارة 84.
خورشید، صدیقه (1390)، «مطالعة رابطة نگرش، ادراک و انگیزش کارکنان با موفقیت، سیاست و برنامه‌های خصوصی‌سازی»، مجلة روانشناسی بالینی و شخصیت، دورة 18، شمارة 3.
خورشیدی، عباس، مولانا، ناصر و درب اصفهانی، حمیده (1389)، عوامل مؤثر بر تقویت انگیزة شغلی مدیران، فصل‌نامة تحقیقات روانشناسی، سال دوم، شمارة ششم.
دسلر، گری (1368)، مبانی مدیریت، ترجمة داود مدنی، تهران، چاپ آرین.
دهناد، میثم (1393)، «الگوی تکاملی انگیزش، راهبردی بر چالش‌های جهان نوین»، کنفرانس بین‌المللی مدیریت در قرن 21.
رابینز، استیفن پی (1382)، تئوری سازمان (ساختار، طراحی، کاربردها)، ترجمة سید مهدی الوانی، حسن دانایی‌فرد، چ 5، تهران، نشر صفار.
رابینز، استیفن پی (1378)، مبانی رفتار سازمانی، ترجمة پارسائیان، علی و اعرابی، محمد، انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
رابینز، استیفن (1377)، مبانی رفتار سازمانی، ترجمة کبیری، قاسم، انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی.
رابینز، استیفن پی (1378)، رفتار سازمانی، مفاهیم، نظریه‌ها و کاربردها، ترجمة علی پارساییان و سید محمد اعرابی، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
رابینز، استیفن پی (1374)، مدیریت رفتار سازمانی، ترجمة علی پارساییان و سید محمد اعرابی، انتشارات مؤسسة مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
رابینز، استیفن (1389)، مبانی رفتار سازمانی، ترجمة محمد اعرابی، محمد تقی‌زاده مطلق، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، تهران، ویرایش نهم.
رابینز، استیفن و تیموتی، جاج (1389)، رفتار سازمانی، چ 2، ترجمة مهدی زارع، نص، تهران.
رابینز، استیفن پی (1389)، رفتار سازمانی، چ 2، نص، تهران.
رضائیان، علی (1391)، مبانی مدیریت رفتار سازمانی، چ 12، سمت.
رضائیان، علی (1379)، مدیریت رفتار سازمانی، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی
دانشگاه‌ها، سمت.
رضاییان، علی (1385)، مبانی مدیریت رفتار سازمانی، چ 7، تهران، انتشارات سمت.
رضایی صوفی، مرتضی و شعبانی باب‌اناری، عباس (1392)، «بررسی رابطة عوامل برانگیزانندة شغلی بر اساس مدل هرزبرگ و رضایت شغلی کارکنان فدراسیون‌های ورزشی کشور»، مجلة پژوهش‌های کار برای مدیریت و علوم زیستی در ورزش، دورة 2، شمارة 2.
رضوی پور، غفار (1387)، انگیزش در مدیریت اسلامی، شیراز، نشر ایلاف.
زند آذر، سوزان، چیذری، محمد و عابدی، محمد (1392). «بررسی رضایت شغلی در سایه بهداشت و انگیزش»، دومین همایش ملی علوم مدیریت نوین، گرگان.
ساعتچی، محمود (1369)، «روانشناسی در کار سازمان و مدیریت»، مرکز آموزش مدیریت دولتی.
سلاجقه، سنجر، گرگانی، زهره و غلامیان، لیلا (1393). «ایجاد انگیزه در کارکنان»، نخستین کنفرانس آینده‌پژوهشی، مدیریت و توسعه، شیراز.
سید جوادین، سید رضا (1386)، تئوری‌های مدیریت، چ 3، نگاه دانش، تهران.
سیف، علی‌اکبر (1386)، روان‌شناسی پرورشی، تهران، انتشارات آگاه.
صالحی، علیرضا و همکاران (1393)، «رابطة ابعاد تئوری هدف‌گذاری با انگیزش شغلی کارکنان نیروی انتظامی زنجان»، مجلة طب انتظامی، دورة 3.
صفری، اکرم و صبوری، رضا (1393)، «بررسی رابطة بین نیاز به کسب موفقیت و میزان انگیزش شغلی»، کنفرانس بین‌المللی مدیریت در قرن 21.
عباسی نژاد، احمد (1393)، «مطالعات ارتباط بین هدف‌گذاری، کنترل شغل و خودکارآمدی از متغیرهای انگیزشی با ابعاد توانمندسازی کارکنان»، کنفرانس مدیریت، تحول و نوآوری در توانمندسازی مدیریت.
عطوفی، امین و همکاران (1391)، «بررسی مقایسه‌ای عوامل بهداشتی– انگیزش کارکنان بیمارستان‌های شهید فقیهی و کوثر شیراز بر اساس تئوری هرزبرگ در سال 1390»، فصل‌نامة بیمارستان، سال سیزدهم، شمارة 2.
علی‌اکبر دهخدا (1348)، لغتنامه، جزوة شمارة 157، تهران، سازمان لغتنامه، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران.
غضنفری، احمد و عابدی، لطفعلی (1387)، «بررسی رضایت، انگیزش و عملکرد شغلی کارکنان»، مجلة
پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، دورة 1.
قاسمی، زهرا و میرزایی، یعقوب (1393)، «بررسی و تبیین اهمیت و جایگاه انگیزش در مدیریت اسلامی»، همایش بین‌المللی مدیریت.
قاضوی، سمیرا، پهلوان، الهه و تقی‌زاده، اصغر (1393)، «عوامل اثرگذار برانگیزش شغلی کارکنان در
سازمان‌ها و نهادها»، کنفرانس بین‌المللی توسعه و تعالی کسب‌وکار و اقتصاد و مدیریت.
کشاورز افشار و همکاران (1393)، «ارتباط متغیرهای جمعیت شناختی با انگیزش و فرسودگی شغلی اعضای هیأت علمی دانشگاه»، مجلة علوم رفتار، دورة 8، شمارة 2.
کیانی‌نژاد، آزاده و نخعی، نبیه (1393)، «بررسی رابطة عوامل انگیزشی با کارایی کارکنان»، کنفرانس بین‌المللی مدیریت در قرن 21.
محمدی، افسانه، ونکی، زهره و محمدی، اشرف (1391)، «تأثیر به‌کارگیری برنامه انگیزشی طراحی‌شده مبتنی بر سرپرستاران بر رضایت بیماران»، مجلة دانشکدة پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران (حیات) دورة 18، شمارة 4.
محمدی، علیرضا (1381)، عوامل مؤثر بر انگیزش کارکنان آب منطقه‌ای خراسان از دیدگاه کارکنان و مدیران، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، مؤسسة تحقیقات و آموزش مدیریت وابسته به وزارت نیرو.
محمدی، نادر، اکبری، پیان و شهبازی، فرشاد (1393)، «بررسی عوامل مؤثر بر رضایت کارکنان با توجه به تئوری‌های انگیزشی»، نخستین کنفرانس آینده‌پژوهی، مدیریت و توسعه
محمودی، عمر، درخشانی، امید و روخنده، ناصح (1393)، «بررسی نقش غنی‌سازی شغل در ایجاد رضایت و انگیزه شغلی کارکنان»، کنفرانس بین‌المللی حسابداری، اقتصاد و مدیریت مالی.
مسعود اصل، ایروان، اخوان بهبهانی، علی، نصرتی‌نژاد فرهاد و غلامرضا نژاد، علی (1389)، «بررسی ارتباط عوامل بهداشتی و عوامل انگیزشی با رضایت شغلی کارکنان بیمارستان‌های آموزشی یاسوج بر اساس نظریة انگیزشی هرزبرگ»، مجلة علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، دورة 20، شمارة 1.
مورهد، گریفین (1374)، رفتار سازمانی، ترجمة مهدی الوانی و غلامرضا معمارزاده، تهران، مروارید.
مورهد، گریفین (1389)، رفتار سازمانی، چ 15، مروارید، تهران.
مورهد، گریفین (1382)، رفتار سازمانی، چ 7، ترجمة سید مهدی الوانی و غلامرضا معمارزاده، تهران، انتشارات مروارید.
مهرام، بهروز و حرمت آبادی، دشتی (1388)، «تأثیر سبک رهبری مدیران بر احساس برابری کارکنان دانشگاه علوم پزشکی مشهد»، مدیریت سلامت، سال دوازدهم، شمارة 38.
میر کمالی، سید محمد (1372)، مدیریت در آموزش‌وپرورش، تهران، انتشارات رشد.
نایلی، محمدعلی (1373)، انگیزش در سازمان‌ها، انتشارات دانشگاه شهید چمران.
نصیری پور، میراشکان و همکاران (1392)، «عوامل مؤثر بر رضایت شغلی کارکنان بر اساس نظریة هرزبرگ در بیمارستان‌های آموزشی شهرستان قزوین»، مجلة پیاورد سلامت، دورة 7، شمارة 4.
نیت، گیج و دیوید، برلاینر (1374)، روان‌شناسی تربیتی، چ 1، ترجمة غلامرضا خوی‌نژاد و همکاران، پاژه، مشهد.
ورکیانی‌پور، نفیسه و آزما، فریدون (1393)، «بررسی نظریه‌های انگیزش از خاستگاه تا اسلام و تأثیر شناخت مدیران از نیازهای انگیزشی کارکنان بر بهره‌وری سازمان»، اولین کنفرانس ملی تحقیق و توسعه در هزاره سوم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علی‌آباد کتول.
وکیلی، سیاوش (1375)، بررسی تفاوت‌های نگرش مدیران و کارکنان نسبت به عوامل مؤثر در انگیزش در سازمان حسابرسی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة علوم اداری و مدیریت بازرگانی.
هادسن، کریستین (1385)، روان‌شناسی کار، ترجمة نقش تبریزی، شهرام، تهران، انتشارات ققنوس.
یاسینی، علی، عبدی، مالک و یاسینی، مجتبی (1393)، «تبیین ارتباط رهبری معنوی گرا با انگیزش شغلی کارکنان در سیستم آموزش عالی»، نخستین همایش ملی علوم تربیتی و روانشناسی مرودشت.
یزدانی‌نشاط، عبدالرضا (1389)، «طراحی مدل انگیزش کاری کارکنان ستادی شرکت نفت فلات قاره ایران»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور تهران.
 
Alderfer, C.P. (1972). Existence, and growth. New York: Free Press.
Armstrong M (1991). Personal Management Practice. 4 th ed: Kogan, 1991
Atkinson, J. W. (1964), Introduction to motivation. Princetion, NJ: Van Nostrand.
Atkinson, J. W. (1964), Introduction to motivation. van Nos- trand Reinhold. Newyork2 Herzberg, F. Mausner, B. & Snyderman. B. The Motivation to Work (New York: Wiley, 1959)
Bandura, A. (1997). Self-Efficacy: The Exercise of Control. New York: Freeman.
Campbell, J. P, & Pritchard, R,D. (1976). Motivation theory in industrial and organizational psychology. In M. D.Dunnette (Ed), Handbook of industrial and organizational psychology: 63 – 130. Chicago: Rand McNally.
Cohen, C., & Spector, P.E. (2001). The roleofjustice in organizations. Organizational Behavior and Human Decision Processes. No. 3.
Fairholm, G. W. (1996). Spiritual leadership: Fulfilling whole-self needs at work. Leadership and Organizational Development Journal, 17 (5).
Fry, L. W., & Matherly, L. L. (2006). Spiritual Leadership and organizational performance: an exploratory study, available at: www. Tarleton. Edu
Hauff, S., Richter, N. F., Tressin, T. (2015). Situational Job characteristics and Job Satisfaction: The moderating role of national culture. International Business Review. Xxx-xxx.
Hersey Paul,H, Belanchard,Kenneth (1998), Mangement of Organizational Behavior,utilizing Human Resurces, Prentice / Hall international
Hill R. (1984). Abraham Maslow: The Philosopher Who Ranked Human Need: International Management, 1984.
Hoffman, B., & Dpatariu, A., (2007), The influence of self-efficacy and metacognitive.
Latham, Gary P (2007): Work Motivation: History, Theory, Research and Practice, London: Sage Publication.
Landy, F., & Conte, J.M. (2008). Work in the 1 th century. Second Edition, Blankwell, Publishing.
Latham GP, Yukl G. A Review of Research on the Application of Goal Setting in Organization: Academy of Management Journal 1978.
Lock, E.A., & Latham, G.P. (1990). A theory of Goal setting and task performance. Englewood Cliffs, NJ: Prentice – Hall.
Luthans F. (1992). Organizationl Behavior. N.Y: McGraw-Hill, 1992.
Lundberg, Ch., Gudmundson, A., Andersson, T. D. (2009). Herzberg's Two-Factor Theory of work motivation tested empirically on seasonal workers in hospitality and tourism. Tourism management. 30. 890-899.
McClelland, D.C. (1971). Assessing human motivation. New York: General Learning Press.
Mukhi. H.R. (1995). Management of System, New Dehli, Smt,Sumitra Handa.
Parsons, E., Broabbridge, A. (2006). Job motivation a2nd satisfaction: Unpacking the key factors for charity shop managers. Journal of Retailing and Customer services. 13. 121-131.
Plunket,Atnner and Allen, "Management Metting and Exceeding custormer Expection ",by Thomson lerning 2002.
Robbins SP (1991). Organizational Behavor. 5 th ed: Printice-Hill, 1991.
Steers, Richard M., Mowday, Richard T. (2004) Introduction To Special Topic Forum the Future of Work Motivation Theory, Academy of Management Review 2004, Vol. 29, no. 3.
Story, P. A., Hart, J. W., Stasson, M. F., Mahoney, j. M. (2009). Using a two-factor theory of achievement motivation to examine performance-based outcomes and self-regulatory processes. Personality and individual Differences. 46. 391-395.
Spector, P.E. (2004). Perceived control by employees: A meta-analysis of studies concerning sutonomy and participation at work. Human Relations, 56.
Velickovic, V. M., Radullovic, O., Mihajlovic, J. (2014). Organizational Commitment and Job Satisfaction Among Nurses in Sebria. A Factor Analysis. Nursing Outlook