شناسایی ابزارهای اقتصادی در مدیریت تأمین منابع مالی شهرهای انرژی‌محور (نمونه‌پژوهی: بندر عسلویه)

نویسندگان

1 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه سراسری زابل

2 دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشگاه زابل

چکیده

 
تحلیلی بر وضعیت توسعه‌یافتگی شهر ساحلی عسلویه درمقایسه‌با میزان توسعه‌یافتگی و سرمایه‌گذاری و تغییرات انجام‌شده در منطقه‌ی پارس جنوبی، گویای اختلاف در روند توسعه‌ی پایدار درون‌منطقه‌ای ازلحاظ اجتماعی و توسعه‌یافتگی صنعتی منطقه است که عامل اصلی توسعه‌نیافتن سکونتگاه‌های منطقه‌ی ناپایداری مالی در شهرداری‌هاست. امروزه محدودیت و مشکلات تأمین مالی شهرداری‌‌ها و رشد روزافزون نیازهای جامعه‌ی شهری موضوع «مدیریت هزینه‌‌ها» را از مزیت به ضرورت تبدیل کرده است. در مقاله‌ی حاضر با روش مطالعه‌ی کتابخانه‌‌ای و مطالعه‌ی شناختی و میدانی، منابع و درآمدهای پایدار شهرداری عسلویه بررسی و تحلیل شده و درنهایت راهبردهای الگوی تأمین مالی و درآمدزایی پایدار و کارآمد مطابق تحلیل فضایی و ساختار اقتصاد منطقه ارائه شده است؛ بنابراین هدف پژوهش با درنظرگرفتن توسعه‌ی فیزیکی‌کالبدی شهر عسلویه، شناخت عوامل مؤثر بر رشد فیزیکی‌کالبدی شهر، بررسی سیر گسترش شهر و الگوی توسعه‌ی فیزیکی آن، شناخت توانمندی‌ها و محدودیت‌های توسعه‌ی فیزیکی شهر و ارائه‌ی راهکارهایی به‌منظور برنامه‌ریزی اصولی و عملی برای تأمین مالی پایدار عسلویه بوده است. نتایج تحلیل عوامل مؤثر بر الگوی تأمین مالی پایدار شهرداری عسلویه بیانگر این است که عوامل طبیعی، ازجمله بهره‌گیری از انرژی‌های بومی و مشارکت حوزه‌ی‌ صنعت نفت، گاز و پتروشیمی و نیز توسعه‌ی صنایع مردم‌محور عامل ایجاد قابلیت گردشگری و صنایع دستی و سنتی است. راهبردهای ارائه‌شده درزمینه‌ی درآمدزایی و توسعه‌ی اقتصادی شهرداری‌‌ به‌صورت برنامه و کوششی مستمر، ساختاریافته، منظم، منطقی و علمی مبتنی‌بر محیط داخلی و خارجی حوزه‌ی شهری با رویکرد آینده‌نگری در تصمیم‌گیری‌‌ها و سیاست‌‌گذاری‌‌ اساسی و عملیاتی‌کردن آن‌‌ها، انجام فعالیت‌‌ها را میسر می‌کند. مدیریت هزینه‌‌ها در شهرداری‌‌ باتوجه‌به تحولات علمی جدید و عبور از دغدغه‌ها تا رسیدن به وضعیت مطلوب و بهبود وضعیت توسعه‌ی اقتصادی شهر و درآمدزایی شهرداری‌‌ها باید با برنامه‌‌ریزی راهبردی و عملیاتی ازجمله فیزیکی و اجرایی و عمرانی، در کنار هم قرار گیرد. یافته‌‌های پژوهش باهدف تأمین مالی شهرداری ‌‌و نهادهای مدیریت محلی شهری نشان‌دهنده آن است که درآمدزایی باید با‌ توجه‌ به ساختار اقتصادی کلی منطقه صورت پذیرد. راهبردهای جدید در سند راهبردی، درآمدزایی شهرها (روش ارزیابی اقتصادی) و بهره‌‌گیری از توان صنعت گردشگری (صنعت سبز و پاک) و صنایع و خدمات وابسته به آن را در توسعه‌ی اقتصاد شهری دربر می‌گیرد؛ همچنین، درآمدزایی برای شهرداری‌‌ با تحلیل توان محیطی شهر و مناطق اطراف آن و برنامه‌‌ریزی گردشگری صورت می‌پذیرد که با اقدامات توسعه‌‌ای و زیباسازی شامل سرمایه‌‌‌گذاری و ایجاد زیرساخت‌‌ها، ایجاد شغل برای شهروندان و درآمدزایی پایدار همراه است.

کلیدواژه‌ها


 حیدری چپانه، رحیم‌رضا؛ طبع ازگمی، سیده‌خدیجه (۱۳۸۹). نقش استراتژی توسعه‌ی شهری (CDS) در سیاست‌‌های تأمین مسکن گروه‌‌های کم‌درآمد شهری، مطالعه‌ی موردی:شهر رشت، پژوهش‌‌های جغرافیای انسانی، ۷۳. تهران: دانشگاه تهران. 
 سالاری سردری، فرضعلی (۱۳۹۰). رویکردی بر راهبردهای درآمدزایی و تأمین مالی پایدار در مدیریت محلی شهری، مطالعه‌ی موردی: شهر‌‌های شهرستان مٌهر و لامرد، پایگاه خبری‌تحلیلی مهرستان: www.moherstan.ir.
کیانی، اکبر؛ سالاری سردری، فرضعلی (۱۳۸۹). ارزیابی قابلیت دسترسی و کاربرد بهینه‌ی فضاهای عمومی در شهر ساحلی عسلویه، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد. زابل: دانشگاه زابل.
سالاری سردری، فرضعلی؛ کیانی، اکبر (۱۳۸۹).ارزیابی توسعه‌ی پایدار در بندر عسلویه با استفاده از تکنیک تحلیلی SWOT، مجموعه‌مقالات دومین همایش ملی چشم‌انداز توسعه‌ی پایدار، یکپارچه و دانایی‌محور منطقه‌ی ویژه‌ی اقتصادی انرژی پارس. عسلویه.
کیانی، اکبر؛ سالاری سردری، فرضعلی (۱۳۹۱). امکان‌‌سنجی و اولویت‌‌بندی گردشگری شهرستان کنگان با استفاده از تکنیک SWOT و مدل ANP با تأکید بر گردشگری صنعتی پارس جنوبی، دوفصلنامه‌ی علمی‌پژوهشی جغرافیا و توسعه‌ی ناحیه‌‌ای، ۱۸. مشهد: دانشگاه فردوسی.
توکلی، مرتضی؛ سالاری سردری، فرضعلی (۱۳۸۹). تجزیه‌و‌تحلیل محدودیت‌‌ها و پتانسیل‌‌های توسعه‌ی پایدار در شهر ساحلی عسلویه با استفاده از تکنیک SWOT، دومین همایش ملی شهر سالم. سبزوار: دانشگاه تربیت معلم.
محمودیان، علی‌‌اکبر و دیگران (۱۳۸۱). اطلس شهرستان شمیران، چ۱. تهران: مؤسسه‌ی جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.
قلعه‌‌دار، حسام (۱۳۸۲). مقایسه‌­ی منابع درآمدی شهرداری‌‌ها در کلان‌‌شهرهای ایران و بررسی تأثیرات کالبدی آن، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد. شیراز: دانشگاه شیراز.
جمشیدزاده، ابراهیم (۱۳۸۲). بررسی و تحلیل هزینه و اعتبارات شهرداری‌‌های کشور طی سال‌‌های ۵۰-۵۶ و ۷۱-۷۹، فصلنامه‌ی پژوهشی مدیریت و برنامه‌‌ریزی کشور، س۴، ۱۳. تهران: انتشارات سازمان شهرداری‌‌ها و دهیاری‌‌های کشور.
قنبری، ابوالفضل؛ موسوی، میرنجف؛ سعیدآبادی، رشید؛ باقری کشکولی، علی؛ و حسینی امینی، حسن (۱۳۹۰). راهکاهای توانمندسازی افزایش درآمد شهرداری‌‌ها در شهرهای کوچک (مطالعه‌ی موردی: شهر زارچ)، جغر افیا و برنامه‌‌ریزی محیطی، س۲۲، ۴۲.
قادری، جعفر (۱۳۸۵). ارزیابی نظام مالی و درآمدی شهرداری‌‌ها در ایران، فصلنامه‌ی بررسی اقتصادی، ۳(۳).
علی‌‌آبادی،جواد؛ معصوم، جلال (۱۳۸۰). چالش‌‌های مدیریت شهری در ایران، مجله‌ی شهرداری‌‌ها، س۳، ۳۵. 
هادی زنور، بهروز (۱۳۸۷). مبانی نظری درآمد شهرداری‌‌ها، چکیده‌مقالات همایش مالیه‌ی شهرداری‌‌ها (مشکلات و راهکارها). تهران: شهرداری تهران.
حسن‌‌زاده، علی؛ خسروشاهی، ژرویز (۱۳۸۷). الگوی تأمین مالی کارآمد برای شهرداری‌‌های کلان‌شهرها، مطالعه‌ی موردی: شهرداری تهران، چکیده‌مقالات همایش مالیه‌ی شهرداری‌‌ها (مشکلات و راهکارها). تهران: شهرداری تهران.
عندلیب، علیرضا؛ ثابت‌قدم، سید‌محمدعلی (۱۳۸۸). نقش درآمدهای پایدار توسعه‌ی شهری در برنامه‌‌ریزی فضایی‌کالبدی، هویت، س۳، ۵.
shemiran.ostan-th.ir