بررسی مفاهیم و نظریه‌های توسعه‌ی شهری از آغاز تاکنون

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نجف‌آباد

2 دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد الیگودرز

چکیده

توسعه‌ی پایدار شهری مفهوم و واژه‌ای چندبعدی است که پس از رشد سریع شهری و افزایش شهرنشینی و آشکار شدن آثار زیان‌بار چنین توسعه‌ای بر ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، محیطی، حیات انسان و ... در طی دهه‌های اخیر مطرح‌شده و بیش‌ازپیش موردتوجه صاحب‌نظران قرارگرفته است. دریافتن این حقیقت که توسعه‌ی اقتصادی تنها، زیان‌های جبران‌ناپذیری بر کیفیت بستر محیطی شهرها وارد می‌کند و تهدیدی برای نسل‌های آینده محسوب می‌شود، باعث شد که نظریات نوینی در راستای به‌کارگیری محوری نظیر کیفیت محیط، عدالت و برابری، آینده‌نگری و ... در دستور کار برنامه‌ریزان قرار گیرد. به همین علت امروز مقولاتی چون توسعه‌ی پایدار شهری، شهرنشینی پایدار، شهر اکولوژیک (بوم‌سازگار)، شهر سالم و شهر سبز هر چه بیشتر جای خود را در محافل علمی و تصمیم‌گیری باز می‌کند. ازاین‌رو این تحقیق به دنبال تفکیک مباحث مرتبط با توسعه‌ی پایدار و تدوین چارچوبی اصولی و با در نظر گرفتن تمامی ابعاد توسعه است و رویکرد آن تحلیلی-توصیفی و باهدف کاربردی است. ابزار گردآوری اطلاعات شامل مطالعات اسنادی-کتابخانه‌ای (کتاب‌ها، مقالات، سایت‌های اینترنتی و ...) است. نتایج به‌دست‌آمده در قالب معیارهای توسعه‌ی پایدار شهری با محوریت اصول فرهنگی – اجتماعی آورده شده است و بیان‌گر این موضوع است که توسعه‌ی پایدار محدود به بعد خاصی نیست؛ بلکه گستره‌ای وسیع در غالب تمامی ابعاد (کالبدی، اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و ...) را در برگرفته است.

کلیدواژه‌ها


اسلامی، غلام‌رضا (1381). مواجهه با مشکلات و توسعه‌ی درون‌زا. نشریه‌ی صفه، شماره‌ی 34، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
اکرمی، غلام‌رضا (1383). طراحی و بازسازی روستاهای بم با نگاه به توسعه‌ی پایدار. مجموعه‌ مقالات کارگاه تخصصی تدوین منشور توسعه‌ی پایدار بم، وزارت مسکن و شهرسازی، تهران، نشر انشاء.
بیانیه‌ی کمیسیون محیط‌زیست و توسعه‌ی آینده (1987).
پاگ، سوریک (1383). شهرهای پایدار در کشورهای درحال‌توسعه. مترجم محرم نژاد، ناصر؛ حداد تهرانی، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری.
زاهدی، شمس‌السادات و نجفی، غلام‌علی (1384). بسط مفهومی توسعه‌ی پایدار. فصل‌نامه‌ی مدرس علوم انسانی، دوره‌ی 10، شماره‌ی 4، صص 76-42.
سفلایی، فرزانه (1382). پایداری عناصر اقلیمی در معماری پایدار. مجموعه مقالات همایش بهینه‌سازی مصرف سوخت در ساختمان، جلد 1.
عزیزی، محمدمهدی (1380). توسعه‌ی شهری پایدار. نشریه‌ی صفه، شماره‌ی 33، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
فرهنگ دهخدا.
کهن، گ (1376). شاخص شناسی در توسعه‌ی پایدار. چاپ اول، شرکت چاپ و نشر بازرگانی.
لطیفی، غلام‌رضا (1382). توسعه‌ی شهری پایدار، توسعه‌ی فرهنگی. فصل‌نامه‌ی علوم اجتماعی (ویژه‌ی ‌برنامه‌ریزی شهری)، شماره‌ی 22، صفحات 25-13.
ملکی، سعید (1390). درآمدی بر توسعه‌ی پایدار شهر. انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز، چاپ اول.
مولدان، بدریج و بیلهارز، سوزان (1381). شاخص‌های توسعه‌ی پایدار. ترجمه‌ی نشاط حداد تهرانی و دیگران، انتشارات سازمان حفاظت محیط‌زیست.
نصیری‌زاده، حمیدرضا و دیگران (1383). بررسی وضعیت فرهنگی شهرستان یزد. مجله‌ی کاوش‌نامه‌ی علوم انسانی، شماره‌ی 7 و 8 دانشگاه یزد.
نصیری، حسین (1379). توسعه‌ی پایدار چشم‌انداز جهان سوم، انتشارات فرهنگ و اندیشه.
 
Borow,C.J. (1995) “Sustainable development, concept, value and practice”.Third World Planning Review.17(4), 121-134.
Connelly, S., (2007) “Mapping sustainable development as a contestedconcept”, Local Environment, 12(3), 259–278.
Kirkpatrick C.& et. al. (2001), Development of criteria to assess the effectiveness of national strategies for sustainable development; Institute for Development Policy and Management; University of Manchester.
Nader,M.R.,Sallounm,B.A.& Karam.N. (2008) “Environment and sustainable development indicators in Lebanon: A practical municipal level approach”, Ecologcal Economics, 18(64), 186-198.
OECD; (2001), The DAC guidelines, strategies for sustainable development.
Soubbotina p., Sheram A (2001). Beyond ecoonomic growth, The world Bank, Washington D.C.
UN, (2001), Guidance in preparing national sustainable development strategies; 2001; Rivesed Draft, New York, Oct. (www.nssd.net).