بررسی میزان اثربخشی ایستگاه‌های تندرستی شهرداری شیراز در شهروندان مشارکت کننده

نویسنده

دکترای تربیت بدنی دانشگاه تربیت مدرس تهران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، بررسی میزان اثربخشی ایستگاه­های تندرستی شهرداری شهر شیراز در شهروندان مشارکت کننده بود. نمونه آماری تحقیق را 455 نفر (به ترتیب با میانگین سنی 48.1، قد 1.66متر و وزن 73.55 کیلوگرم)، از 2 ایستگاه پر جمعیت منطقه ­های 9گانه شهرداری شیرازانتخاب شد. افراد مشارکت کننده را بر اساس استفاده منظم (حداقل 2ماه فعالیت منظم بصورت 3 جلسه در هفته) و نامنظم(شامل افرادی است که حداکثر 2ماه بصورت نامنظم فعالیت داشته اند یا جلسه اول و هفته اول فعالیت در این ایستگاه‌ها را داشته باشد) به دو گروه تجربی تقسیم و متغیرهای مورد نظر مقایسه شده اند. پس از اطمینان از توزیع نرمال داده ­ها بوسیله آزمون نرمالیتی کلموگرف-اسمیرنوف، جهت بررسی تفاوت بین دو گروه فعالیت منظم و نامنظم‌ها و آزمون فرضیه‌ها از آزمون تی مستقل استفاده شد.اطلاعات بدست آمده حاکی از این است که 38 درصد از نمونه­ ها را زنان و 62 درصد از آنها را مردان تشکیل می‌دهند. همچنین از لحاظ تحصیلات 70 درصد افراد شرکت کننده داری مدرک دیپلم و زیر دیپلم هستند. و بصورت نسبتاً مساوی شغل اغلب افراد شرکت کننده آزاد، بازنشسته و خانه دار می‌باشد. 78درصد افراد شرکت کننده دارای رده سنی بین 35 تا 65 سال می‌باشد. که از این دامنه افراد 50تا 65 سال با 45 درصد حدود نیمی از جمعیت مشارکت کننده‌ها را به خود اختصاص داده است. حدود 30درصد از افراد مشارکت کننده دارای بیماری­ بودند که بیشتر شامل بیماری‌های متابولیکی، قلبی عروقی و حرکتی بود. بیشتر مشارکت کننده‌ها سابقه قبلی ورزشی داشته اند، ولی هم اکنون کمتر به فعالیت ورزشی می‌پردازند؛ از طرفی هدف عمده این افراد تندرستی و سلامتی و پس از آن کاهش وزن می‌باشد. از 16 دستگاه انتخابی وسایل بدنسازی ایستگاه‌ها افراد شرکت کننده به طور میانگین از 7.7 عدد آنها استفاده می‌کرد که می‌توان گفت حدوداً از نیمی از وسایل استفاده می‌کردند. به ترتیب درصد اولویت از دستگاه‌های مسگری، گام زدن جلو و عقب، چرخ تک فرمان، پاندولی، گام زدن دست و پا، پرس بازو، پرس سینه، بارفیکس، دراز نشست، قایقرانی، چرخ دو فرمان، پرش ارتفاع، ماساژور و پارالل بیشترین درصداستفاده را انجام دادند. بر اساس نتایج تحقیق حاصل از چهار زیر گروه پرسش‌نامه سلامت عمومی و نمره گذاری لیکرت، میانگین نمره افراد مشارکت کننده به ترتیب در ارزیابی سلامت جسمانی، اضطراب و بی خوابی، کارکرد اجتماعی و افسردگی 10.9، 11.4، 15.7 و 8.3 می‌باشد. نتایج آنالیز آم اری آزمون تی مستقل نشان دهنده وجود اختلاف معنادار در میانگین شاخص توده بدن(BMI)، درصد چربی، حداکثر اکسیژن مصرفی(VO2max)، سلامت جسمانی، اضطراب و بی خوابی و افسردگی بین دو گروه فعالیت منظم و فعالیت نامنظم بود(0≥P)؛ در حالی که تفاوت معناداری در میانگین وزن، نسبت محیط دور کمر به دور باسن(WHR)، فشار خون سیستول، فشار خون دیاستول نمره کارکرد اجتماعی بین دو گروه بدست نیامد(0<P). بایک نگاه کلی به نتایج تحقیق می‌توان بیان داشت که شرکت در ایستگاه‌های تندرستی بصورت بلند مدت و منظم باعث بهبود سطح سلامت افراد می‌شود.

کلیدواژه‌ها


 
احمدی، بتول؛ طبیبی، سیدجمال الدین و محمودی، محمود. (1385). الگوی ساختار مدیریت توسعه سلامت زنان ایران. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی. 21: 9-37.
اشراقی، حسام و کاشف، میرمحمد. (1388). مقایسه وضعیت سلامت عمومی و روابط اجتماعی کارکنان فعال و غیرفعال حرکتی. دولت در شهر اصفهان، 2: 111-128
آقاعلی نژاد، حمید و قراخانلو، رضا و توفیقی، اصغر. (1383). هنجاریابی BMI.WC.WHR  و درصد چربی بدن در مردان 30 تا 55 ساله شهر تهران. نشریه حرکت. پیاپی 20: 113-134.
آقاعلی نژاد، حمید؛ رجبی، حمید؛ صدیق سروستانی، رحمت االله و امیرزاده، فرزانه. (1384). ارتباط میزان فعالیت بدنی، آمادگی جسمانی و ترکیب بدنی با وضعیت اجتماعی-اقتصادی دانش آموزان دختر 17-15 سال تهران. نشریه حرکت. 3 (6): 1-14.
برزین، مریم؛ میرمیران، پروین؛ افغان، مرجان و عزیزی، فریدون. (1388). بررسی شیوع چاقی، چاقی شکمی، الگوی غذایی و فعالیت بدنی در مراجعین دختر 18 تا 25 ساله به مراکز مشاوره پیش از ازدواج تهران. 14(68). 59-68.
بنی جمالی، ش و احدی، ح. (1370). بهداشت روانی و عقب‌ماندگی ذهنی. تهران. نشر نی.
بهپور، ناصر؛ تاروردی­زاده، بهمن و نیک مرام، فاطمه. (1380). بررسی تاثیر یک برنامه تمرینی منتخب دویدن در آب کم عمق با شدت 70 درصد بیشینه بر توان هوازی و ترکیب بدنی دختران 17-15 ساله دبیرستانی. نشریه حرکت، 10: 137-146.
بیاتی، مهدی. (1390). بی­ تحرکی جسمانی و سبک زندگی بی­ حرکت. نشریه غدد درون‌ریز و متابولیسم ایران، 13 (5): 539-537.
حامدی نیا، محمدرضا و رضایی، سعید. (1383). ارتباط فعالیت بدنی و درصد چربی بدن با برخی از عوامل خطرزای قلبی – عروقی در اعضای هیئت علمی دانشگاه تربیت معلم سبزوار. نشریه المپیک، 11 (33): 34-40.
حمیدی تهرانی، جهانگیر. (1379). بررسی اثر تمرینات ورزش هوازی روی بیماران سکته قلبی، رساله دوره دکتری، دانشگاه تهران.
دبیدی روشن، ولی اله. (1384). اثر دو روش تمرین تدامی و تناوبی هوازی و یک دوره بی­تمرینی بر برخی شاخص­های التهابی پیشگویی کننده بیماری قلبی عروقی در موش­های صحرایی نژاد WISTAR14848. رساله دوره دکتری، دانشگاه تهران.
دفت، ریچارد ای. (1383). تئوری و طراحی سازمان. چاپ پنجم، ترجمه پارساییان، علی و اعرابی، سید محمد. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
رحمانی، مازیار و همکاران، (1380). ارتباط سطح سرمی لیپوپروتئین و فعالیت آنزیم پاراکسوناز سرمی با بیماری عروق کرونری زودرس. مجله پزشکی کوثر، 6 (4): 253-25.
عبدلی، بهروز. (1386). مبانی روانی- اجتماعی تربیت بدنی و ورزش. چاپ دوم. تهران: بامداد کتاب.
غفاری، راحله؛ رجبی، حمید و مجتهدی، حسین. (1385). تاثیر تمرین هوازی رکاب زدن با دست روی برخی از عوامل فیزیولوژیکی و ترکیب بدنی زنان میانسال. نشریه حرکت، 4 (8): 69-78.
فاکس، ادوارد ال و متیوس، دونالد کا. (1382). فیزیولوژی ورزش. جلد دوم، ترجمه خالدان، اصغر. چاپ چهارم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. تهران.
فلاح عمران، سیمین؛ ضیایی، نرگس و رواسی، عای اصغر. (1388). ارتباط شاخص‌های التهابی بیماری قلبی-عروقی با حداکثر اکسیژن مصرفی در زنان سالم. پژوهشگر علوم ورزشی، 25: 158-149.
قراخانلو، رضا؛ آقاعلی نژاد، حمید؛ فتحی، رزیتا و طالبی گرگانی، الهه. (1383). هنجاریابی WSR, WHR, WC, BMI، درصد چربی و ارتباط آنها با فعالیت بدنی درزنان 30 تا 55 ساله شهر تهران. نشریه حرکت. 12 (28): 41-50.
کاشف، میرمحمد و مظفری، سیدامیراحمد. (1385). مقایسه سلامت عمومی اعضای هیات علمی فعال و غیرفعال حرکتی دانشگاه‌های کشور. علوم حرکتی و ورزش، 4 (7): 11-23.
کاوسی، زهرا؛ رشیدیان، آرش؛ پورملک، فرشاد؛ مجدزاده، سیدرضا و همکاران (1388). اندازه­گیری مواجه خانوارها با هزینه­های کمرشکن سلامت: مطالعه طولی در منطقه 17 تهران. حکیم،  12 (2): 38- 48.
میلانی‌فر، بهروز. (1382). بهداشت روانی. تهران: انتشارات قومس.
میناسیان، وازگن؛ مرندی، محمد؛ مجتهدی، حسین و قاسمی، غلامعلی. (1391). بررسی وضعیت عوامل آمادگی جسمانی مرتبط با تندرستی مردان 65-50 سالة شهر اصفهان مقایسه آنها با هنجارهای موجود. نشریه علوم زیستی ورزشی، 14:
127-111.
نقوی، محسن؛ ابوالحسنی، فرید؛ پورملک، فرشاد؛ جعفری، ناهید و همکاران (1387). بار بیماری‌ها و آسیب‌ها در ایران در سال 1382. مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران، 4  (1): 1-19.
نوربخش، پریوش. (1378). ساخت و اعتباریابی ابزار اندازه‌گیری عوامل فشارزای شغلی دبیران تربیت بدنی استان خوزستان و تعیین رابطه بین این عوامل با سلامت روانی آنها، پایان‌نامه دکتری مدیریت تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه تربیت معلم. چاپ نشده.
ودادهیر، ابوعلی، ساداتی، سیدمحمدهانی و احمدی، بتول. (1387). سلامت زنان از منظر مجلات بهداشت و سلامت در ایران. پژوهش زنان، 6 (2): 133-155.
Aarnio, m.w and et al. (2002). Associations of health related behavior, social relationships and health status with persistent physical activity and inactivity. British j sports med. 36: 360-364.
Adhikari, sr., maskay, nm., sharma, bp. (2009). Paying for hospitalbased care of kala-azar in nepal: Assessing catastrophic, impoverishment and economic consequences. Health policy and planning, 24: 129- 139.
American College of Sports Medicine. (1990). Position stand: the recommended quantity and quality of exercise for developing and maintaining cardiorespiratory and muscular fitness in healthy adults. Med sci sports exerc. 22: 265-274.
Bent, k. (2004). Aboriginal women's health issues: a holistic perspective on wellness. Ma final projects.the university of athabasca- canada.
Blumenthal. J. A., Emery. C. F., Madden. D.J., Schniebolk. S.,  Walsh. R. M., George. L. K., Mckee, D. C., Higginbotham.M.B., Cobb.F.R and Coleman. R. E. (1991). Long-term effects of exercise on psychological functioning in older men and women, j gerontd. 16(6): 325-361.
Boreham, C and et al. (2002). Fitness, fatness and coronary heart disease risk in adolescents. The north ireland young hearths project. Med sci sports exe. 33:270-74.
Bouchard. C., Despres. J.P. (1995). Physical activity and health: atherosclerotic, metabolic and hypertensive diseases. Rese quarterly for exerc and sport. 66: 268-75.
Bouchard. C., katzmarzyk. P. (2010). Physical activity and obesity. 2nd edition.human kinetic.
Brown. D. R. (1992). Physical activity, ageing, and psychological well-being: an overview of the research. Cana j of sport scie. 17 (3): 185-193.
Brown. D. R., Wang. Y., Ward. A., Ebbeling. C. B., Fortlage. L., Puleo. E., Benson. H and Rippe. J. M. (1995). Chronic psychological effects of exercise and exercise plus cognitive strategies. med and scie in sport. 27(5): 765-775.
Clinical guidelines on the identification, evaluation, and treatment of overweight and obesity in adults. (1998). National heart, lung, and blood institute in cooperation with the national institute of diabetes and digestive and kidney diseases. nih publication no.98-4083.
Craft, L. L. (1997). The effect of exercise on clinical depression and depression resulting from mental illness: a meta-analysis. Arizona state university.
Cramer. S.R. Nieman. D.C and Lee.J.W. (1991). The effects of moderate exercise training on psychological well-being and mood state in women. J of psychosomastic research. 35: 437-449.
DiLorenzo. T. M., Bargman. E. P., Stucky-Ropp. R. (1999). Long-term effects of aerobic exercise on psychological outcomes. Prev Med. 28: 75-85.
Dunn. A. L., Madhukar. H., Trivedi. M. D. (2005). Exercise treatment for depression Efficacy and dose response. Am J Prev Med. 28(1): 1-8.
Despres, J.P. (1993). Abdominal obesity as important component of insulin resistance syndrome. j nutria, 9: 452- 59.
Devlin. J.T., Ruderman. N. (2002). Diabetes and exercise: the riskbenefit profile revisited. In: ruderman. N, devlin jt,schneider sh, kriska a, eds. Handbook of exercise in diabetes. Alexandria, va: american diabetes association. 1720.
Dishman. R. K. (1995). Physical activity and public health: mental health.Quest.47 (3): 362-85.
Donald M. Lloyd-jones, Peter W.F. Wilson, Martin G. Larson, et al, (2004). Framingham Risk Score and Prediction of Lifetime Risk for Coronary Heart Disease. Am J Cardio, 94: 20-24.
Downie. R.S., tannahill. C., and tannahill. A. (1996). Health promotion: models and values. oxford: oxford university press.
Duman, M. (1992). Aerobic exercise and mood disturbance in college women. Thesis (psy. D.), University of Northern Colorado.
Dyck, P. J., Giannini, C. (1996). Pathologic alterations in the diabetic neuropathies of humans: A Review. J. Neuropathol. Exp. Neurol. 55, 1181–1193.
Faulkner. G. (2006). Physical Activity and Mental Health: A Win–Win Consideration? PowerPoint presentation and lecture at the Alberta Centre for Active Living: Mental Health and Physical Activity Workshop. Accessed at: www.centre4activeliving.ca
Fagard.r.h. (2001). Exercise characteristics and the blood pressure response to dynamic physical training. Med and science in sport and exercise. 33:484-92.
King. A.C., Taylor. C.B., Waskell.W.L and Debusk. R.F. (1999). Influnce of regular arobic on psychologicall health. Health and Psycho. 8(3): 305-24.
Kohl, C.C. (2002). Parental influences in youth sport. Faculty of spring field college.
Kullo I.J., Khaleghi, M., Hensrud, D.D. (2007). Markers of inflammation are inversely associated with VO2 max in asymptomatic men. J Appl Physiol, 102(4): 1374-9.
Ladnders, D. M., Petruzzelio, S.J. (1994). Physical activity fitness and anxiety champaign. human kinetics publishers.
Lamarche. B., Després. J.P., Moorjani. S., Cantin. B., Dagenais. G.R., Lupien, P. J. (1995). Prevalence of dyslipidemic phenotypes in ischemic heart disease (prospective results from the québec cardiovascular study). am j cardiol, 75(17):1189-95.
Landers, D. M. (2005). The influence of exercise on mental health. http://www. Fitness.gov/mentalhealth.htm.
Lemieux, S., Despres, J., Moorjani, S., Nadeau, A., Theriault, G., Prud'Homme, D., et al. (1994). Are gender differences in cardiovascular disease risk factors explained by the level of visceral adipose tissue? Diabetologia, 37(8): 757-64.
Manger. T. A., Motta. R.W. (2005). The impact of an exercise program on posttraumatic stress disorder, anxiety, and depression. int j emergment health. 7: 49-57.
McEntee. D .J., Halgin. R .P. (1999). Cognitive group therapy and aerobic exercise in the treatment of anxiety. J Coll Stud Psychother. 13 (3):39-58.
Moses. J., steptoe. A., Mathews. A., Edwards. S. (1989). The effects of exercise training on mental well-being in the normal population: a controlled trial. J of psychosomatic res. 33:47-61.
Muylaert, S.J., T.S. Church, S.N. Blair and S.N. Facsm. (2003). Cardiorespiratory fitness (CRF) and Creactive protein in premenopausal women, Medicine Science Sport Exercise, 35(5): 69.
Petruzzello. S. J., Landers. A. C., Hatfield. B. D., Kubitz. K. A., Salazar. W. (1991). A Meta-analysis on the anxiety-reducing effect of acute and chronic exercise: outcomes and mechanisms. Sports Med. 11: 143-182.
Plante. T.G. and Rondin. J. (1990). Physical fitness and enhanced psychological health. J current psycho, 9(1): 3-24.
Raglin. J. S. (1990). Exercise and mental health: beneficial and detrimental effects.Sportsmed, 9(6): 323-329.
Ride. A., Shephard. R.J. (1993). Acculturation and loss of fitness in the preventive role of active leisure. Med resea. 52(3): 107-112.
Sigal. R. J., kenny. G. P., Wasserman. D. H., CastanedaSceppa. C. (2004). Physical activity/exercise and type 2 diabetes. Diabetes Care. 27: 25182539.
Singh. N.A., stavrinos. T.M., Scarbek, Y., Galambos. G., Liber. C., Fiatarone. Singh, M.A. (2005). A randomized controlled trial of high versus low intensity weight training versus general practitioner care for clinical depression in older aduls. J gerontol a biolsci med sci. 60: 768-776.
Smylie, J. (2001). A guide for health care professionals working with aboriginal people. Society of obstetrician and gynecologist of canada, Ottawa. P: 21.
Stein. P. N., Motta. R. W. (1992). Effects of aerobic and nonaerobic exercise on depression and self-concept. Percep and Motor Skills. 74: 79-89.
Strawbridge. W.J., Deleger. S., Roberts. R.E. (2002). Physical activity reduces the risk of subsequent depression for older adults. Am J Epidemiol. 156: 328-334.
Strohle, A. (2009). Physical activity, exercise, depression and anxiety disorders. J Neural Transm, 116: 777-784.
Tchernof and poehlman (1998). Effects of menopause transition on body fatness and body fatness and body fat distribution. obes res, 6: 246-54.
Tulchinsky, T. H. (2000). The new public health, an introduction for the 21 th century. Academic press. London.
Weyerer.s and Kupfer. B. (1994). Physical exercise and psychological health. Sports Med. 17(2): 108-116.
Whelton. S.P. (2002). Effect of aerobic exercise on blood pressure: a meta-analysis of randomized, controlled trials. Annals of Internal Medicine. 136(7): 493-503.
Who. (2000). The world health report. Health systems improving performance. Geneva: world health organization.
World health organisation (who) )2006). Obesity and overweight. fact sheet 311.