ارائه روشی برای تعیین تراکم ساختمانی در بافت‌های ساخته شده شهری (مورد مطالعه محله گلدشت ‌معالی‌آباد شیراز)

نویسندگان

1 کارشناسی‌ارشد برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای دانشگاه شیراز

2 استادیار بخش شهرسازی دانشگاه شیراز

چکیده

تعیین تراکم شهری بهینه از موضوع‌های جالب توجه در تحقیقات برنامه‌ریزی شهری است. اعمال سلیقه و دیدگاه‌های غیر علمی در تعیین تراکم پیشنهادی و نامتناسب بودن ضوابط با حجم تقاضای ساخت‌وساز را می‌توان از دلایلی دانست که مانع از تحقق‌پذیری مقادیر پیشنهادی تراکم می‌شوند. این پژوهش می‌کوشد با بررسی و تعیین شاخص‌های اثرگذار بر تراکم ساختمانی، روشی کاربردی در تعیین تراکم‌ ساختمانی بر اساس توان‌ کالبدی- خدماتی در محدوده‌های شهری ارائه دهد. این روش با درنظر گرفتن عامل‌های اثرگذار بر تعیین تراکم ساختمانی بهینه در محلات شهری در سه فاز و در سه مقیاس مختلف می‌پردازد که فاز سوم آن به دلیل محدودیت‌ زمانی در این پژوهش حذف شده است. در فاز اول، بر اساس ویژگی‌های قطعات، حد نهایی تراکم ساختمانی در این مقیاس تعیین می‌شود. در فاز دوم جمعیت‌پذیری تراکم پیشنهادی محاسبه و با حداکثر تراکم جمعیتی به دست آمده بر اساس محدودیت‌های خدماتی در مقیاس محله مقایسه می‌شود؛ در فاز سوم، بر اساس ظرفیت شریانی‌های اصلی و فرعی و با نگاه به سازمان فضایی پیشنهادی شهر تحقق‌پذیری تراکم تعیین شده در مراحل قبل ارزیابی می‌شود. این مدل در محله گلدشت‌ معالی‌آباد در شهر شیراز بررسی شد و نتایج زیر حاصل شد. 1. در طرح‌های توسعه شهری ارتباطی بین جمعیت‌پذیری تراکم‌ساختمانی پیشنهادی و تراکم جمعیتی پیشنهادی وجود ندارد 2. عامل‌های تراکم‌ساختمانی، سطح اشغال و تعداد طبقات می‌تواند مقادیر متفاوتی داشته باشند. در نتیجه می‌توان گفت ضوابط پیشنهادی طرح‌های توسعه شهری در حوزه تراکمی دارای پشتوانه علمی کافی نمی‌باشد.

کلیدواژه‌ها


 
ادب خواه مصطفی. (1381). تعیین تراکم ساختمانی (F.A.R) با توجه به ظرفیت شبکه سواره مورد مطالعه محله الهیه تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس
آریافر، علی‌ رضا. (1381). بررسی نقش تراکم ساختمانی در کنترل تراکم جمعیتی شهرها مطالعه موردی منطقه 2 و 17 شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران
توسلی، محمود. (1371). اصول و روش‌های طراحی شهری و فضاهای مسکونی در شهرهای ایران، وزارت مسکن و شهرسازی، تهران.
دفتر تدوین ضوابط و معیارهای فنی سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور. (1382). ضوابط طراحی ساختمان‌های آموزشی، تهران.
رمضانی، ویدا. (1388). تعیین روش مناسب جهت توزیع تراکم ساختمانی نمونه موردی :منطقه 1 شهرداری مشهد. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته شهرسازی، دانشگاه شیراز
شعله، مهسا. (1387). تبیین مفهوم تراکم به عنوان ابزار شهرسازى در طرح‌هاى مسکن. مدیریتشهرى، شماره21.
شفیعی، عباس. (1381). بررسی سیاست عرضه مازاد تراکم ساختمانی نمونه موردی شهر تهران. مجله صفه، شماره34.
عزیزی، محمد مهدی. (1380). تراکم در طرح‌های شهری دیدگاهی نظری در شناخت مسئله، عوامل و آثار. هنرهای زیبا، شماره 2.
عزیزی، محمد مهدی. (1383). تراکم در شهرسازی. چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
عزیزی، محمدمهدی و همکاران. (1379). اصول و معیارهای تعیین تراکم شهری. مرکز پژوهش‌های وزارت مسکن و شهرسازی، تهران.
 کبگانی، محمد. (1387). تراکم مسکونی و بلندمرتبه سازی. دانشگاه شیراز جزوه درسی روش‌های برنامه‌ریزی شهری دوره کارشناسی ارشد شهرسازی.
کریمی، اسدالله. (1388). مدل تعیین تراکم مطلوب شهری با استفاده از سیستم اطلاعات زمینی. هنرهای زیبا، شماره37.
کریمی‌نیا. (1381). بررسی نقش مداخلات دولت در شکل‌گیری تراکم ساختمانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشگاه شیراز
مجموعه مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری ایران. (1383). انتشارات وزارت مسکن و شهرسازی ایران، تهران.
مسعودی‌قائم، محمود . (1381). بررسی علل عدم تحقق تراکم‌های ساختمانی در طرح جامع شیراز و ارائه راهبرهایی جهت تحقق آن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشگاه شیراز
مشهودی، سهراب. (1389). تراکم جمعیتی و ساختمانی در شهرها. تهران: انتشارات مزینایی.
منتظری، عباس. (1383). مدل‌سازی توزیع تراکم ساختمانی با استفاده از gis. پایان‌نامه کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشگاه شیراز.
مهندسین مشاور شارمند. (1382). شیوه تحقق طرح‌های توسعه شهری .جلد اول، تهران: انتشارات سازمان شهرداری‌های کشور.
مهندسین مشاور نقش و جهان پارس. (1373). طرح تفصیلی شیراز. اداره کل مسکن و شهرسازی استان فارس.
ویژگی‌های مسکن اقتصادی در مناطق شهری ایران. (1376). انتشارات سازمان ملی زمین و مسکن، تهران.
 
Bertauda Alain, Jan K. Brueckner. (2005). Analyzing building-height restrictions predicted impacts and welfare costs, www.elsevier.com
Chen, Haiyan, Beisi. (2008). Sustainable urban form for Chinese compactcities: Challenges of a rapid urbanized economy. Habitat International, No 32, www.elsevier.com/locate/habitatint.
Chiara Joseph. (1984). Time-Saver Standards for Residential Development. New York.
Edwin H. W. Chan, Bo-sin Tang, Wah-Sang Wong. (2005). Density control and the quality of livingspace: A case study of private housingdevelopmen t in HongKong, www.elsevier.com
Kirti Kusum Joshi, atsuhito Kon, (2009). Optimization of floor area ratio regulation in a growing city, www.elsevier.com
Oh, Kyushik, Jeong, Yeunwoo. (2005). Determining development density using the Urban Carrying- Capacity Assessment System, Landscape and Urban Planning, No 73.
 Paetz matthew. (2002). Reconsidering density alternatives for new Zealand, www.qualityplanning.org.nz
 Xian-Zhang Pan, Qi-Guo Zhao, Jie Chen, Yin Liang and Bo. (2009). Analyzing the Variation of Building Density Using High SpatialResolution Satellite Images: The Example of Shanghai City Sun, ww.mdpi.org/sensors.