بررسی مبانی فقهی مسئولیت مدنی ناشی از نقص علم بشری

نویسنده

1 کارشناس حقوقی منطقه 8 شهرداری شیراز

2 دکترای حقوق دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

امروزه به دلیل رشد و توسعه علوم و فناوری­ های نوین تولید کالاهای فنی و پیچیده گسترش یافته که به جهت عیوب ناشناخته و پنهان آنها و نقص علوم خسارات فراوان و بعضاً غیر قابل جبرانی نه تنها به مصرف کنندگان بلکه به اشخاصی که از این کالاها استفاده نمی­ نمایند، گردیده؛ که به دلیل عدم مکفی بودن روابط قراردادی نمی ­توان بر مبنای اصول و قواعد حقوقی در این موارد فرض ضمان نمود، بر همین اساس در اکثر نظام­ های حقوقی دنیا نقص علم از عوامل رافع مسئولیت شناخته شده که پذیرش این نوع دفاع و تنها گذاشتن زیان­ دیدگان در برابر صاحبان کالاها و خدمات نوین که دارای امکانات مالی بسیار در دفاع از خود می­ باشند، موجب تضییع حقوق متضررین گردیده، بنابراین در این پژوهش سعی شده است با مراجعه به فقه غنی اسلام و با بازخوانی جدیدی از قواعد فقهی­ای همچون قاعده غرور، قاعده من له الغنم فعلیه الغرم، قاعده لاضرر و... راه حل مناسبی برای جبران خسارات وارده به زیان­ دیده ارائه گردد، تا هم زیان زیان ­دیده جبران شود و هم صاحبان علوم و فنون جدید انگیزه خود را برای ادامه فعالیت از دست ندهند.

کلیدواژه‌ها


اردبیلی(مقدس اردبیلی)، احمد بن محمد، (1378). «مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان»، جلد8و9، قم: موسسه نشر اسلامی.
انصاری، مرتضی، (1411ه­ق). «المکاسب»، ج2،3و5، قم: مطبوعات دینی، چاپ اول.
آل کاشف الغطاء، محمد حسین،(1361ق).«تحریر المجله»، ج3، تهران: مکتبه النجاح.
بابایی، ایرج،(1384). «شرایط خسارات قابل جبران»، کارتحقیقی دانشگاه علامه طباطبایی.
بجنوردی، میرزا حسن،(بی تا). «القواعد الفقهیه» جلد1، قم: انتشارات اسماعیلیان نجفی.
بهرامی احمدی، حمید،(1388). «حقوق مدنی 4، مسئولیت مدنی»، تهران: نشر میزان، چاپ اول.
التسخیری، محمدعلی،(1425ه.ق). «القواعد الاصولیة و الفقهیة علی مذهب الامامیه»، ج2، قم: انتشارات تقریب مذاهب اسلامی.
جبعی عاملی،زین الدین(شهید ثانی)، (1414ه­ق). «مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام»، بیروت:موسسه البلاغ.
جنیدی، لعیا،(1387). «مطالعه تطبیقی تعهد به دادن اطلاعات با تاکید بر نظام کامن لا»، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده ی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهرآن،دوره 38،شماره4.
خوانساری،احمد،(1405ه­ق).«جامع المدارک فی شرح المختصر المنافع»، ج5، قم: انتشارات موسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
روشن و همکاران، محمد،(1392).«نقص علم در مسئولیت مدنی ناشی از تولید کالا»، فصلنامه حقوق پزشکی،شماره 25.
طوسی، ابی جعفر محمد، (1387ه­ق). «المبسوط»،ج2، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الاثار الجعفریه، چاپ سوم.
طوسی، ابی جعفر محمد، (1387ه­ق). «المبسوط»،ج2، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الاثار الجعفریه، چاپ سوم.
طوسى، محمّدبن حسن،(1409ه­ق).«التبیان فى تفسیرالقرآن» ، ج2، قم:مکتب العالم الاسلامى،ج2.
عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی بن احمد،(1316ق). «مسالک الافهام فی شرح شرایع الاسلام»، قم: نشر شیخ محمد رضا تاجر کتاب­فروش.
علوی قزوینی، سید علی و مسعودیان زاده، سید ذبیح الله، (1391). «قاعده من له الغنم فعلیه الغرم»، فصلنامه پژوهش نامه اندیشه­ های حقوقی، دوره جدید، شماره1، پیاپی4.
عمید زنجانی، عباسعلی،(1382). «موجبات ضمان»، تهران: نشر میزان.
غروی نائینی ، میرزا محمد حسین ،(1373ه­ق).«منیه الطالب فی حاشیه المکاسب»، ج1، تهران.
فتاح زاده، زهرا و امینی، علیرضا، (1391). «قلمرو ضمان ناشی از عیب کالا و نقص اطلاع رسانی در نحوه صحیح مصرف»، مجله مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال 4، شماره 6.
کاتوزیان، ناصر، (1385). «مسئولیت ناشی از عیب تولید»، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.
کاتوزیان، ناصر، (1378). «حقوق مدنی،الزامهای خارج از قرارداد(ضمان قهری)»، جلد اول، تهران، چاپ دوم.
کاظمی، محمود، (1386). «مسئولیت مدنی ناشی از خون­ های آلوده»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 27، شماره 2.
کریمی، نسرین،(1389). «مسئولیت مدنی بدون تقصیر ناشی از انتقال خون­ های آلوده»، فصلنامه حقوق پزشکی، سال4،شماره 14.
محدث بحرانی، یوسف بن ابراهیم، (1405ه­ق). «الحدائق الناظره فی احکام العتره الطاهره»، ج18، ، قم: دفتر انتشارت اسلامی جامعه مدرسین، چاپ اول.
مراغی، میرعبدالفتاح،(1418ه­ق). « العناوین»، تهران: مؤسسه نشر اسلامی.
مصطفوى، سید محمدکاظم،( 1421ه­ق). «مائه قاعده فقهیه»، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ4.
مکارم شیرازی، ناصر،(1425ق). «القواعد الفقهیه»، ج2، قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب، چ2.
مکی عاملی(شهید اول)، محمد بن جمال الدین،(1411ق). «اللمعه الدمشقیه»، قم: دارالکفر.
موسوی بجنوردی، سید محمد حسن، (1419ه­ق).«القواعد الفقهیة الطبعه الاولی»، تحقیق مهری مهریزی و محمد حسین درایتی، قم:نشر الهادی ج2.
نجفیف محمد حسن،(1404ق). «جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام»، ج27، قم: دار احیا التراثی العربی.
نراقی، ملا احمدبن محمد،(1417ه­ق). «عوائد الایام فی بیان قواعد الاحکام»، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.