سنجش میزان آسیب پذیری بافت‌های فرسوده شهری با رویکرد مدیریت بحران (نمونه موردی بافت فرسوده لب آب)

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد مرودشت

2 کارشناس پژوهش شهرداری شیراز

3 کارشناس حسابداری کارشناس معاونت مالی و اقتصادی شهرداری شیراز

4 دانشجوی کارشناسی ارشد عمران و مدیریت منابع آب دانشگاه آزاد واحد مرودشت

5 رئیس اداره رفاه شهرداری شیراز

6 کارشناس مدیریت بازرگانی

7 کارشناس دفتر برنامه و بودجه شهرداری شیراز

چکیده

     بافت­های فرسوده شهری دارای مشکلات متعددی در زمینه‌های کالبدی، محیطی، اجتمـاعی و اقتصـادی هسـتند، کـه زندگی ساکنان در این گونه بافت‌ها را با مشکل روبه­ رو ساخته است. بر اساس بررسی‌های انجام شده، حـدود درصـد جمعیت کشور در معرض خطر‌های ناشی از وقوع زلزله هستند. از این رو، بافت‌های فرسوده به علت مشکلات موجود از آسیب پذیری بالایی در صورت وقوع زلزله برخوردارند. با وجود این، در تهیه طرح‌های بهسـازی بافـت‌های فرسـوده و سایر طرح های شهری، از نظریه‌های مدیریت بحران زلزله در خصوص راهکارهای کـاهش آسـیب پـذیری شـهر در برابـر زلزله استفاده نمی شود. راهکارهایی که مدیریت بحران زلزله به منظور کاهش آسیب پذیری بافت‌های شـهری ارائـه می‌دهـد، در ارتبـاط بـا زمینه‌هایی است که در نظام شهرسازی و مخصوصاً برنامه ریزی بهسازی بافت های فرسوده، بررسی می‌شود . زمینه‌هایی که به طور مشترک میان برنامه ریزی بهسازی و مدیریت بحـران زلزلـه مـورد توجـه اسـت، در چهـار محـور کـاربری زمـین، دسترسی، تراکم و فضای باز است. هدف این مقاله، بهسازی بافت‌های فرسـوده شـهری بـا بررسـی راهکارهـای مشـترک میان دو رویکرد برنامه ریزی بهسازی و مدیریت بحران زلزله است؛ تا از این طریق بتوان با تلفیـق ایـن دو رویکـرد ضـمن افزایش کیفیت زندگی در بافت های فرسوده، میزان آسیب پذیری آنها را در مقابل بحران زلزله کاهش داد. بـدین منظـور محله لب آب شیراز که یکی از محله‌های واقع در بافت فرسوده شهر است، به عنوان نمونـه مـوردی انتخـاب شده است. نوع تحقیق به صورت توصیفی، تحلیلـی و پیمایشـی اسـت کـه در تجزیـه و تحلیـل اطلاعـات از روش‌های AHP و SWOT استفاده شده است. نتیجه‌های به دست آمده از تحقیق نشان می‌دهد که محله لب آب از آسیب پذیری بـالایی در زمینه‌های مختلف در برابر وقوع زلزله برخوردار است و با وجود اشـتراک‌هایی کـه میـان دو رویکـرد برقـرار اسـت، در ارتباط با برخی از زمینه‌ها تفاوت‌ها و تناقض‌هایی مشاهده می‌شود. استفاده از راهکارهایی که به صورت متعادل، هـم در شرایط عادی رفاه ساکنان را در نظر گیرد، و هم به شرایط بحرانی نظر داشته باشد، معقولانه به نظر می‌رسد.

کلیدواژه‌ها


الف. فارسی
بحرینی، سید حسین و آخوندی، عباس. (1379). مدیریت بازسازی مناطق آسیب دیده از سوانح طبیعی، موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
بدری، سید علی. (1387). مدیریت بحران(اصول و مبانی)، تهران: انتشارات موسسه توسعه روستایی.
شادی طلب، ژاله. (1375). بررسی آسیب­ پذیری شهر تهران در برابر زلزله، مرکز بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله.
عزیزی، محمد مهدی. (1390). تراکم در شهرسازی، انتشارات دانشگاه تهران.
لینچ ، کوین. (1389) سیمای شهر، ترجمه: منوچهر مزینی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
مرکز مقابله با سوانح طبیعی. (1392). کاربرد مدیریت بحران در کاهش ضایعات ناشی از زلزله ،بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
مسائلی، صدیقه. (1391). برنامه ریزی کاربری زمین در مناطق زلزله خیز(نمونه موردی: منجیل، لوشان و رودبار)، طرح بسیج توان فکری فنی کشور برای مقابله با زلزله، مرکز مقابله با سوانح طبیعی ایران.
ب. انگلیسی
Mehrabian, Ali and Haldar, Achintya (2005), Some Lessons Lerned from Post – Earthquake Damage Survey of Structures in Bam, Iran Earthquake of 2003, Structural Survey, Vol 23, no 3, Emerald Grope Publishing Limited, 0263– 080X.
Moe, Ton Lin and Pathranakul, Pairote (2006), An integrated approach to natural disaster management public project management and its critical success factors, Disaster prevention and Management, Vol 15 No 3 Emerald Group Publishing Limited.
Stenson, Josephine (2006), Disaster management as a tool for sustainable development: a case study of cyanide leaching in the gold mining industry, Journal of Cleaner Production, Vol 14.