بهره‌گیری از رهیافت فضای سبز عمودی در جهت افزایش فضای سبز شهری (مطالعه موردی: مجتمع مسکونی گلدشت معالی‌آباد شیراز)

نویسندگان

1 دکترای تخصصی بیوتکنولوژی گیاهی

2 کارشناسی ارشد مهندسی طراحی محیط

چکیده

رویکرد طراحی و ایجاد فضاهای سبز بر سطح زمین، به‌مرورزمان با مشکلات متعددی مواجه شده است. برای رفع این مشکلات رویکرد طراحی و ایجاد فضاهای سبز بر روی پیکرة محیطِ انسان‌ساخت، پیشنهاد و تحت عنوان فضای سبز عمودی معرفی و بکار گرفته شد. ساختمان‌ها گسترده‌ترین محیطِ انسان‌ساخت هستند؛ از این رو در کانون توجه طراحی و ایجاد فضاهای سبز قرارگرفته‌اند و فضاهای سبز عمودی در ساختمان‌ها به دو شکل بام سبز و دیوار سبز طراحی و ایجاد شده‌اند. مهم‌ترین ویژگی بام و دیوار سبز، پایداری آن‌ها است و مهم‌ترین عامل در پایداری بام و دیوار سبز، انتخاب گیاه متناسب با شرایط طبیعی محیط است. با رعایت این شرط توسعة فضاهای سبز عمودی می‌تواند نقش مؤثری در افزایش سهم سرانة فضای سبز برای شهروندان، به‌خصوص در کلان‌شهرها، در یک بازه زمانی بلندمدت ایجاد کند. کلان‌شهر شیراز نیز با مساحت 1268 کیلومترمربع و جمعیت  یک‌میلیون و 547 هزار و 231 نفر، دارای سطح سبز 28 میلیون و 863 هزار و 872 مترمربعی است و سهم سرانة فضای سبز در آن ناچیز و در مناطق مختلف شهری متفاوت است. منطقة 6 شهری شیراز یکی از مناطقی است که نسبت به سایر مناطق از سهم سرانة فضای سبز اندکی برخوردار است و با دربرداشتن ساختمان‌های بلندمرتبه بستر مناسبی برای طراحی و توسعة فضای سبز عمودی دارد. این مطالعه در مجتمع مسکونی گلدشت معالی‌آباد منطقة 6 شهری شیراز انجام شده است. در این مطالعه هشت گیاه پُرکاربرد در طراحی دیوار، سبز بررسی شده‌اند تا ارجح‌ترین گیاه برای استفاده در شهر شیراز انتخاب شود. برای این منظور بر اساس چهار معیار دما، بارندگی، خشکی و تعداد روزهای آفتابی، از روش فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی استفاده شده است. نتایج نشان داد گیاه موچسب نسبت به سایر گیاهان از ارجحیت بیشتری برای طراحی دیوار سبز در این مجتمع برخوردار است؛ همچنین گیاهان پیچ گلیسین، شب بو، آبشار طلایی، عشقه، زرشک زینتی، گلنار و پیچ امین‌الدوله در اولویت‌های دوم تا هشتم قرار گرفتند. به‌طورکلی و بر اساس نتایج مطالعه چهار معیار اقلیمی دما، رطوبت، خشکی و تعداد روزهای آفتابی، با تأثیر بر ویژگی‌های سرشتی گیاهان، ازجمله نیاز دمایی، نیاز آبی، مقاومت به خشکی و نیاز نوری، مؤثرترین عوامل اکولوژیکی بر استقرار گیاهان در یک محیط هستند؛ از این رو انتخاب گیاه برای طراحی دیوار سبز بر اساس عیارهای مذکور و با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی، بر پایداری دیوار سبز و درنتیجه اثرگذاری آن برافزایش سهم سرانة فضای سبز، اثر مثبت دارد.
 
 

کلیدواژه‌ها


اعظم رحمتی، الهه؛ فیروز زارع، علی و برجی، معصومه (تابستان 1393)، تدوین استراتژی‌های توسعه فناوری بام سبز در کشور با استفاده از ابزارهای مدیریت استراتژیک (ماتریس SWOT و ماتریس IE). مطالعة موردی: شهر مشهد، مدیریت شهری، شمارة 35، ص 276 تا 280.
رضویان، محمدتقی و غفوری‌پور، امین (1389)، «بام‌های سبز»، فصل‌نامة جغرافیایی آمایش محیط، شمارة 10، ص 138 تا 160.
شهلا، س (1390)، «دیوار سبز راهکاری نو برای توسعه فضای سبز شهری»، نخستین همایش باغ گیاه‌شناسی ملی ایران، نوشهر، 5 آبان.
شیرویه‌زاد، هادی و توکلی هرندی، محمدمهدی (تابستان 1393)، مباحثی در تصمیمگیری با معیارهای چندگانه، چ اول، تهران، مؤسسة علمی دانش‌پژوهان برین.
ماجدی، حمید و سیادتی، فریال سادات (بهار 1394)، «توسعة بام سبز در طراحی فضاهای شهری پایدار با ارائة راهکارها و پیشنهاد‌ات، نمونة موردی: باغ- مدرسه‌ها»، مدیریت شهری، شمارة 38، ص215 تا 240.
مالچفسکی، یاچک (1392)، سامانة اطلاعات جغرافیایی و تحلیل تصمیم چند معیاره، ترجمة پرهیزگار، الف و غفاری گیلانده، ع، چ سوم، تهران، انتشارات سمت.
AyokunleOlubunmi, O., Xia, P.B. and Skitmore, M. June 2016. Green building incentives: A review. Renewable and Sustainable Energy Reviews, Volume 59: Pages 1611–1621.
Azkorra, Z., Pérez, G., Coma, J., Cabeza, L.F., Bures, S., Álvaro, J.E., Erkoreka, A. and Urrestarazu, M. March 2015. Evaluation of green walls as a passive acoustic insulation system for buildings.Applied Acoustics, Volume 89: Pages 46-56.
 
Benvenuti, S., Malandrin, V. and Pardossi, A. 12 May 2016. Germination ecology of wild living walls for sustainable vertical garden in urban environment.ScientiaHorticulturae, Volume 203: Pages 185-191.
Bertram, CH. And Rehdanz, K. December 2015. The role of urban green space for human well-being. Ecological Economics, Volume 120: Pages 139-152.
Department of Parks and Green Spaces Shiraz, 2016, www.eshiraz.ir
Djedjig, R., Bozonnet, E. and Belarbi,R. June 2016. Modeling green wall interactions with street canyons for building energy simulation in urban context. Urban Climate, Volume 16: Pages 75-85.
Elgizawy, EM. 2016. The Effect of Green Facades in Landscape Ecology. Procedia Environmental Sciences, Volume 34: Pages 119-130.
Ilhan, B. and Yaman, H. October 2016. Green building assessment tool (GBAT) for integrated BIM-based design decisions. Automation in Construction, Volume 70: Pages 26-37.
Jin, H. and Ling, W. September 2015. External wall structure of green rural houses in Daqing, China, based on life cycle and ecological footprint theories. Frontiers of Architectural Research, Volume 4: Pages 212-219.
Manso, M. and Castro-Gomes, J. January 2015. Green wall systems: A review of their characteristics. Renewable and Sustainable Energy Reviews, Volume 41: Pages 863–871.
Manso, M. and Castro-Gomes, J.P. September 2016.Thermal analysis of a new modular system for green walls. Journal of Building Engineering, Volume 7: Pages 53-62.
Perini, K. and Rosasco, P. December 2013. Cost–benefit analysis for green façades and living wall systems. Building and Environment, Volume 70: Pages 110-121.
Refat Ismail, M. June 2013. Quiet environment: Acoustics of vertical green wall systems of the Islamic urban form. Frontiers of Architectural Research, Volume 2: Pages 162-177.
Sadegh, H., Shahryari-ghoshekandi, R., Agarwal, Sh., Tyagi, I., Asif, M. and Kumar Gupta, V. June 2015. Microwave-assisted removal of malachite green by carboxylate functionalized multi-walled carbon nanotubes: Kinetics and equilibrium study. Journal of Molecular Liquids, Volume 206: Pages 151-158.
Shaik, S., Kumar Gorantla, K. and TalankiPuttarangaSetty, A.B. 2016. Investigation of Building Walls Exposed to Periodic Heat Transfer Conditions for Green and Energy Efficient Building Construction. Procedia Technology, Volume 23: Pages 496-503.
Silva, C.M., Gomes, M.G. and Silva, M. 15 March 2016. Green roofs energy performance in Mediterranean climate. Energy and Buildings, Volume 116: Pages 318-325.
Susorova, I. 2015. 5 – Green facades and living walls: vertical vegetation as a construction material to reduce building cooling loads. Eco-Efficient Materials for Mitigating Building Cooling Needs, Pages 127–153.