برنامه‌ی تور شهروندی و سنجشِ اثر آن بر رضایت‌ و اعتماد شهروندان به شهرداری شیراز

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد جمعیت‌شناسی دانشگاه شیراز

2 دانشجوی دکترای آموزش زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی واحدشیراز

3 دانشجوی کارشناسی ارشد حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت

چکیده

شهرداری ‌نهادی عمومی، غیردولتی و اجرایی است که عملکرد رضایت‌بخش آن می‌تواند تأثیر بسزایی در مشارکت شهروندان در امور شهری داشته باشد. پژوهش حاضر با درک این مسئله که رضایت و اعتماد به نهادهای اجرایی در ایران رو به فرسایش است، درصدد است تا به سنجش اثربخشی برنامه‌ی تور شهروندی بر رضایت‌مندی و اعتماد شهروندان به شهرداری، در شهر شیراز بپردازد. روش پژوهش از نوع تجربی مقدماتی یا طرح یک گروهی پیش‌آزمون و پس‌آزمون بوده است. جامعه‌ی آماری آن را شهروندان شهر شیراز در مناطق 11 گانه‌ی شهرداری تشکیل می‌دهند. پس از جمع‌آوری 681 پرسش‌نامه از افراد نمونه، با آزمون‌های آماری مناسب به تجزیه‌وتحلیل آن‌ها پرداخته‌ایم. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که اعتماد و رضایت‌مندی شهروندان از عملکرد شهرداری، قبل و بعد از برگزاری تور شهروندی تغییر کرده است؛ این تغییر به‌گونه‌ای است که بعد از برگزاری برنامه‌ی تور شهروندی، میانگین اعتماد و رضایت از شهرداری به‌طور معناداری افزایش یافته است؛ لذا پیشنهاد می‌شود ضمن برگزاری هدفمند و منظم این طرح، از سایر زمینه‌ها نیز برای ارتباط بین شهرداری و شهروندان استفاده شود؛ زیرا هراندازه مردم بیشتر در جریان اقدامات و فعالیت‌های این نهاد قرار گیرند، اعتماد آن‌ها افزایش می‌یابد و بر رضایتشان نیز افزوده خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


ابراهیمی، لقمان (1389). ارزیابی کیفیت خدمات شهرداری بر اساس مدل کیفیت خدمات. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد رشته‌ی جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
ازکیا، مصطفی و غفاری، غلام‌رضا (1380). بررسی رابطه بین اعتماد و مشارکت اجتماعی در نواحی روستایی شهر کاشان. فصل‌نامه‌ی علوم اجتماعی، دوره‌ی هفدهم، شماره‌ی 17، صص 21-3.
امان‌پور، سعید؛ صفایی‌پور، مسعود و عباس‌پور، مریم (1394). بررسی میزان رضایت‌مندی شهروندان از عملکرد شهرداری هندیجان. فصل‌نامه‌ی جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، دوره‌ی هفتم، شماره‌ی 23، صص 54-74.
انصاری، ابراهیم و تاج‌الدین، حمید (1393). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر میزان مشارکت شهروندان در امور شهری (مطالعه موردی: منطقه 13 شهر اصفهان). مجله‌ی مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال چهارم، شماره‌ی دوازدهم، صص 161-178.
بردی آنا مرادنژاد، رحیم و حسنعلی‌زاده، میلاد (1395). بررسی میزان رضایت‌مندی شهروندان از عملکرد شهرداری شهر بابل. پژوهش‌های نوین علوم جغرافیایی، معماری و شهرسازی، سال اول، شماره‌ی 3، صص 123-143.
برک‌پور، ناصر؛ گوهری‌پور، حامد و کریمی، مهدی (1389). ارزیابی عملکرد شهرداری‌ها بر پایه سنجش میزان رضایت مردم از خدمات شهری (نمونه موردی: مناطق 1 و 11 شهر تهران). فصل‌نامه‌ی مدیریت شهری، شماره‌ی 25، صص 203-218.
پوراحمد، احمد؛ مرادپور، نبی (1394). سنجش میزان رضایت‌مندی شهروندان از عملکرد شهرداری (مطالعه موردی: شهر کوهدشت). مجله‌ی برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، شماره‌ی 19، صص 11-26.
جمال، محمدی و زنگنه، مهدی (1392). سنجش عوامل مؤثر بر میزان اعتماد شهروندان به شهرداری، موردمطالعه شهروندان شهر نیشابور. جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، مجله‌ی پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دوره‌ی 24، شماره‌ی 1، (پیاپی 49) صص 155-170.
حاتمی‌نژاد، حسین؛ محمدپور، صابر و اسکندری چوبقلو، حافظ (1386). مدیریت شهری و جایگاه حقوقی شوراها و شهرداری‌ها.مجله‌ی علوم جغرافیایی، شماره‌ی 5، 6: صص 65-89.
حاجیانی، ابراهیم؛ رضایی، علی‌اکبر و فلاح‌زاده، میرزا عبدالرسول (1391). اعتماد اجتماعی به مدیریت شهری و عوامل مؤثر بر آن. فصل‌نامه‌ی مطالعات و تحقیقات اجتماعی، دوره‌ی اول شماره‌ی 2، صص 55-90.
حسین‌زاده، علی‌حسین و فدائی ده چشمه (1391). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت شهروندان در امور شهری (مطالعه موردی: شهر شهرکرد). مطالعات جامعه‌شناختی شهری (مطالعات شهری)، دوره‌ی دوم، شماره‌ی پنجم، صص 59-82.
حکمت‌نیا، حسن و موسوی، میرنجف (1386). سنجش میزان و عوامل مؤثر بر رضایت‌مندی شهروندان از عملکرد شهرداری مطالعه موردی شهر یزد. مجله‌ی جغرافیا و توسعه، دوره‌ی 5، شماره‌ی پیاپی 9، صص 181-196.
حیدری، آرمان (1393). بررسی تأثیر نحوه عملکرد سازمان‌های رسمی بر اعتماد نهادی شهروندان (موردمطالعه جوانان شهر یاسوج). فصل‌نامه‌ی جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، دوره‌ی دوم، شماره‌ی 1، صص 77-106.
رجب صلاحی، حسین (1381). ساختار حکومت محلی. مدیریت شهری و شهرداری، برنامه‌ریزی و مدیریت شهری. مسائل نظری و چالش‌های تجربی، انتشارات سازمان شهرداری‌های کشور، تهران.
 رستمی، محمدحسن؛ امان‌پور، سعید؛ کرمی، مهران و رام‌نژاد، سید الله مراد (1394). سنجش رضایت‌مندی شهروندان از عملکرد شهرداری در حوزه خدمات شهری (مطالعه موردی: شهر دورود).مجله‌ی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال ششم، شماره‌ی 21، صص 35-50.
رهنمایی، محمدتقی و آقایی، لیلا (1388). نقش شهرداری‌ها در توسعه فضاهای ورزشی برای گذران اوقات فراغت شهروندان  موردمطالعه: منطقه 8 شهرداری تهران. نشریه‌ی علمی پژوهشی جغرافیا، دوره‌ی جدید، سال هفتم، شماره‌ی 2.
زتومکا، پیوتر (1384). اعتماد یک نظریه جامعه‌شناختی. ترجمه‌ی فاطمه گلابی، چاپ اول، تبریز: انتشارات ستوده.
شایان، حمید؛ تقی‌لو، علی‌اکبر و خسرو بیگی، رضا (1389). ارزیابی میزان رضایت‌مندی روستاییان از محیط سکونتگاهی: مطالعه موردی شهرستان کمیجان. فصل‌نامه‌ی روستا و توسعه، دوره‌ی 13، شماره‌ی 1؛ صص 155-179.
صفایی‌پور، مسعود؛ حسینی شه پریان، نبی‌الله و عباسی، زهرا (1393). سنجش میزان رضایت‌مندی و تمایل به مشارکت شهروندان در اجرای پروژه‌های زیر بنایی شهرداری (نمونه موردی شهرداری ایذه). ششمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، با تأکید بر مؤلفه‌های اسلامی شهر، مشهد.
عباس‌زاده، محمد؛ علی‌زاده اقدم، محمدباقر و سلامی، رضا (1390). اعتماد به دستگاه‌های اجرایی و عوامل مؤثر بر آن.جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و دوم، شماره‌ی پیاپی (41)، شماره‌ی اول، صص 83-106.
غلام‌زاده، خلیل و محمود شارع‌پور (1388). میزان اعتماد اجتماعی در میان دانشجویان دانشگاه مازندران.فصل‌نامه‌ی علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره‌ی 38: صص 221-243.
کریمیان بستانی، مریم؛ بلوچی، عثمان و جوبه، صاحبداد (1392). سنجش میزان رضایت‌مندی شهروندان از عملکرد شهرداری (مطالعه موردی: شهر زاهدان).چشم اندازه جغرافیایی (مطالعات انسانی)، سال هشتم، شماره‌ی 22، صص 117-131.
محمدی، جمال؛ باقری، کیوان و حیدری، سامان (1394). سنجش و بررسی میزان مشارکت شهروندان در امور شهری و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی: شهر سنندج). فصل‌نامه‌ی تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی، دوره‌ی 7، شماره‌ی 2، صص 1-31.
مردعلی، محسن؛ شهسواری، محمدعلی و حسین‌پور، رضا (1392). شاخص‌ها و ابزارهای سنجش رضایت شهروندان از شهرداری تهران. مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، گزارش شماره‌ی 155، ص 49-1.
ملکی، سعید و منفرد، سجاد (1394). ارزیابی سطح رضایت‌مندی شهروندان از عملکرد شهرداری در حوزه خدمات شهری (نمونه موردی: شهر ایلام). مجله‌ی مطالعات مدیریت شهری، سال هفتم، شماره‌ی 22، صص 45-62.
منصوریان، محمدکریم و حسین قدرتی (1388). اعتماد اجتماعی و تعیین‌کننده‌های آن: رهیافت نهاد محور یا جامعه‌محور؟ مجله‌ی علمی و پژوهشی جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیستم، صص 189-215.
مهدوی، شهرام؛ نجفی کانی، علی‌اکبر و مسبی، سمانه (1393). بررسی و تحلیل رضایت‌مندی شهروندان از عملکرد شهرداری و شورای شهر (نمونه موردی: شهر کاشان). فصل‌نامه‌ی تحقیقات جغرافیایی، سال 29، شماره‌ی دوم، شماره‌ی پیاپی 113، صص 103-122.
نژادجوادی‌پور، مهران (1387). شناسایی و ارزیابی عوامل استراتژیک توسعه‌ی خدمات الکترونیک شهری. پنجمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICTM 2009)، تهران، بهمن 1387.
وثوقی، منصور و رحمانی، مصطفی (1392). بررسی راهکارهای افزایش اعتماد اجتماعی میان مدیریت شهری و شهروندان تهرانی (مطالعه موردی، مناطق 3، 7 و 19 کلان‌شهر تهران). فصل‌نامه‌ی علمی پژوهشی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال سوم، شماره‌ی 11، صص 31-42.
هاشمیان، مریم؛ به‌روان، حسین و نوغانی، محسن (1391). عوامل مؤثر بر میزان مشارکت شهروندان در اداره  امور شهر مشهد. مجله‌ی علوم اجتماعی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه مشهد، سال دهم، 174 - 195.
هدایت، رقیه و علمی، محمود (1391). بررسی میزان رضایت‌مندی شهروندان از عملکرد خدمات شهری و عوامل اجتماعی اقتصادی مرتبط با آن در شهر نقده. مجله‌ی مطالعات جامعه‌شناختی، شماره‌ی شانزدهم، صص 27-49.
یحیی‌پور، مهدی؛ هاشمی، سید مناف (1390). اصول و مبانی مدیریت خدمات شهری در شهرداری. چاپ اول، تهران: انتشارات سازمان شهرداری و دهیاری‌های کشور.
 
Akgul, D. (2012). Measuring the satisfaction of citizens for the services given by the municipality: the case of Kirşehir Municipality. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 62, 555-560.
Castillo, J. C., Miranda, D., & Torres, P. (2011). Authoritarianism, social dominance and trust in public institutions. Informes Técnicos MIDE-UC, Santiago, (1107).
Cook, K. (Ed.). (2001). Trust in society. Russell Sage Foundation.‌New York.
Crepaz, M. M., Jazayeri, K. B., & Polk, J. (2017). What's Trust Got to Do with It? The Effects of In‐Group and Out‐Group Trust on Conventional and Unconventional Political Participation. Social Science Quarterly, 98(1), 261-281.‌
Deichmann, U., & Lall, S. V. (2007). Citizen feedback and delivery of urban services. World Development, 35(4), 649-662.
Erden, A., & Erden, H. (2009). Predicting organizational trust level of school managers and teachers at elementary schools. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 1(1), 2180-2190.
Gerry Veenstra (2012). Explicating Social Capital: Trust and Participation in the Civil Space, The Canadian Journal of Sociology, Cahiers canadiens de sociologie Vol. 27, No. 4, pp. 547-572.
Kursunoglu, A. (2009). An investigation of organizational trust level of teachers according to some variables. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 1(1), 915-920.
Morrone, A., Tontoranelli, N., & Ranuzzi, G. (2009). How good is trust? Measuring trust and its role for the progress of societies. OECD Statistics Working Papers, (3), 0_1.
Munusamy, J., & Vong, O. F. (2008). An examination of the relationship between service quality and customer satisfaction in a training organization. Unitar E-Journal, 4(2), 68-82.
Mzini, L. B. (2011). The Relationship between Accountability and Customer Satisfaction in Sedibeng District Municipality, South Africa. Moscow, Rusia: Public Management and Administration School of Basic Sciences.
Persson, T., Parker, C. F., & Widmalm, S. (2017). Social trust, impartial administration and public confidence in EU crisis management institutions. Public Administration, 95(1), 97-114.‌
Rodriguez, P. G., Burguete, J. L. V., Vaughan, R., & Edwards, J. (2009). The Transformation of Municipal Services: towards Quality in the Public Sector. Theoretical & Applied Economics, 16(2). pp. 1-14.
Rothstein, B., & Stolle, D. (2008). The state and social capital: An institutional theory of generalized trust. Comparative Politics, 441-459.‌
Simmel, G. (2004). The philosophy of money. Psychology Press.‌
Stoyan, A. T., Niedzwiecki, S., Morgan, J., Hartlyn, J., & Espinal, R. (2016). Trust in government institutions: The effects of performance and participation in the Dominican Republic and Haiti. International Political Science Review, 37(1), 1