آسیب شناسی بکارگیری روش قراردادی BOT در پروژه های شهر تهران

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی

2 استادیار و عضو هیئت‌علمی دانشگاه امیرکبیر

3 کارشناس ارشد مدیریت پروژه و ساخت

چکیده

شهرداری تهران به‌منظور جذب منابع مالی و استفاده از تجربه‌های فنی و مدیریتی بخش خصوصی، سعی در رشد سرمایه‌گذاری شهری و مهم‌تر از آن، افزایش مشارکت و همدلی شهروندان برای گسترش توسعه‌ی شهری دارد. روش BOT (ساخت- بهره‌برداری- انتقال) و مشتقات آن، ازجمله روش‌هایی است که مشارکت بخش خصوصی را در توسعه‌ی زیربنایی کشور افزایش می‌دهد. در این پژوهش بعد از معرفی قرارداد BOT و ویژگی‌های آن، فصول و مواد قرارداد موجود در شهرداری تهران بررسی قرار شد؛ سپس روند انجام یک پروژه‌ی BOT در شهرداری از ابتدای تعریف پروژه تا زمان انتقال به شهرداری بررسی شد و با قرارداد BOT اصلی (نشریه‌ی 469 معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور) مقایسه شد و در هر مرحله ایرادها شناسایی و معرفی شد. بر اساس این بررسی‌ها پرسش‌نامه‌ای با سؤالات باز درزمینه‌ی آسیب‌شناسی پروژه‌های انجام‌شده تهیه شد و در اختیار پرسش‌شوندگان قرار گرفت. جامعه‌ی آماری شامل سه گروه است: بخش خصوصی سرمایه‌گذار در پروژه‌های شهری انجام‌شده به روش BOT در تهران، مهندسان مشاور مرتبط با این پروژه‌ها و مدیریت شهری. مهم‌ترین مشکلات شناسایی‌شده نیز عبارت‌اند از: فرآیند طولانی عقد قرارداد، نبود تخمین صحیح و امکان‌سنجی کامل، یک‌طرفه بودن متن قرارداد، دخالت‌های شهرداری‌های مناطق. در انتها برای بهبود به‌کارگیری قرارداد BOT در پروژه‌های شهر تهران، ‌پیشنهاد‌هایی شده است.

کلیدواژه‌ها


رسولی‌­منش، سید مصطفی (۱۳۸۷). تأمین مالی پروژه‌های شهری با استفاده از روش B.O.T. اولین همایش مالیه شهرداری، مشکلات و راهکارها، تهران، مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف.
سبط، محمدحسن؛ شایق، سهیل (1385). BOT و کاربرد آن در قراردادهای زیربنایی ایران. تهران، چاپ اول، انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی‌تکنیک تهران).
شیروی، عبدالحسین (1380). پروژه‌های ساخت، بهره‌برداری و انتقال. نامه‌ی مفید، دوره‌ی 7 شماره‌ی 26 ص 31-50.
صادقی، محسن (1385) بررسی قراردادهای بین‌المللی ساخت، بهره‌برداری و واگذاری (BOT) و جایگاه آن در نظام حقوقی ایران. پژوهش‌نامه‌ی بازرگانی، دوره‌ی 10 شماره‌ی 38 ص 121-156.
صادقی، سید کمال؛ محمدزاده، پرویز و صبح‌خیز زنوزی، شلاله (1394). عوامل مؤثر بر مشارکت بخش خصوصی به‌عنوان رهیافتی در تأمین منابع پایدار مالی پروژه‌های شهرداری. فصل‌نامه‌ی علمی پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، سال سوم، شماره‌ی یازدهم، ص 153-167.
صارمی‌زاده، محمد فاضل (1392). مجموعه کامل قوانین و مقررات مرتبط با شهرداری. شهرداری منطقه‌ی 8 شیراز.
عبدلی، قهرمان؛ قوامی، سید حسن (1391). انطباق نظریه بازی‌ها در عقد مشارکت مدنی. دوفصل‌نامه‌ی علمی تخصصی مطالعات اقتصاد اسلامی، سال چهارم، شماره‌ی دوم، بهار و تابستان،
ص 165– 183.
گزارش عملکرد سال 1386. معاونت مالی و اداری، مدیریت طرح و برنامه، سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهر تهران، تیرماه 1387.
گزارش عملکرد سال 1387. معاونت مالی و اداری، مدیریت طرح و برنامه‌وبودجه، سازمان سرمایه‌گذاری
و مشارکت‌های مردمی شهر تهران، فروردین‌ماه 1388.
گزارش عملکرد سال 1388. معاونت مالی و اداری، مدیریت طرح و برنامه، سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهر تهران، فروردین‌ماه 1389.
ماه‌نامه‌‌ی شهرداری‌ها، شماره‌ی 105، سال دوازدهم اسفندماه 1390. تهران، انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
منصور، جهانگیر (1390). قانون مدنی: جلد اول- جلد دوم- جلد سوم با آخرین اصلاحات و الحاقات و توضیحات و معانی لغات و اصطلاحات همراه با قانون مسئولیت مدنی. نشر دیدار، تهران.
نشریه‌ی شماره‌ی 469 (1387). موافقت‌نامه ساخت- بهره‌برداری- واگذاری، Build-Operate-Transfer (BOT). معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور، معاونت نظارت راهبردی، دفتر نظام فنی اجرایی.
یاری، حمید (1390). مروری بر روش‌های تأمین مالی و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های شهرداری. چاپ اول، تهران، انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
 
http://fa.investinbnd.ir/?page_id=124
http://www.hemayatonline.ir/TextVersionDetail/4407
http://invest.tehran.ir/Default.aspx?tabid=65
http://invest.tehran.ir/Default.aspx?tabid=102