تدوین استراتژی‌های توسعه حمل‌ونقل انسان‌محور در کلان‌شهرها (مطالعه موردی: کلان‌شهر شیراز)

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 کارشناس مطالعات و برنامه ریزی

2 کارشناسی ارشد مهندسی حمل و نقل ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد استهبان

3 دکتری عمران، گرایش برنامه ریزی حمل و نقل و ترافیک، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران

چکیده

در انقلاب صنعتی ماشین و درنتیجه خودرو از اهمیت زیادی برخوردار شد. این موضوع سبب شد اشتیاق جوامع بشری به استفاده روزافزون از خودرو و پیاده‌سازی سامانه‌های تقویت‌کننده و تسهیل‌کنندۀ حرکت خودرو روزبه‌روز افزایش یابد. دراین‌بین انسان و جایگاه انسان در حمل‌ونقل کم‌رنگ شد. امروزه یکی از چالش‌های بسیار مهم پیش روی کلان‌شهرهای ایران مشکل حمل‌ونقل انسان‌محور است. نداشتن برنامه‌ریزی استراتژیک برای توسعه حمل‌ونقل انسان‌محور علاوه بر اینکه موجب تکرار سرمایه‌گذاری‌های مشترک در زیرساخت‌های جامعه می‌شود، باعث ناهماهنگی و ناسازگاری سامانه‌های ایجادشده با یکدیگر نیز خواهد شد. در همین ارتباط، زمینه ایجاد و توسعه حمل‌ونقل انسان‌محور در کلان‌شهرها می‌تواند به‌عنوان مؤثرترین ابزار هدایت توسعه شهر، باعث شکل‌دهی به محیط و ارتقای کیفیت زندگی شهری شود. مطالعه حاضر ازلحاظ هدف به روش کاربردی و از حیث شیوه مطالعه به روش توصیفی‌تحلیلی شکل گرفته است. شیوه جمع‌آوری داده‌ها به‌صورت کتابخانه‌ای و مطالعات میدانی از نوع پیمایشی (مصاحبه و پرسشنامه) انجام شده است. در ابتدا نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای توسعه حمل‌ونقل انسان‌محور تعیین شده و با استفاده از مدل SWOT تجزیه‌وتحلیل شده‌اند؛ سپس به ارائه استراتژی‌های مناسب پرداخته شد. یافته‌های تحقیق نشانگر آن است که جهت‌گیری استراتژی نهایی توسعه حمل‌ونقل انسان‌محور کلان‌شهر شیراز استراتژی‌ای محافظه‌کارانه بر پایه تقویت نقاط قوت همراه با کاهش نقاط ضعف و استفاده از فرصت‌های موجود است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


الف. فارسی
درودی، محمدرضا و دیگران (1371)، «استفاده از دوچرخه به‌عنوان یک راهبرد جدید برای بهبود حمل‌ونقل پایدار (نمونه موردی: منطقه نیاوران تهران)»، یازدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک، تهران.
فیضی، محمدجواد و دیگران (137۳)، «بازشناخت جنبش پیاده‌مداری در پایداری فضاهای متراکم شهری»، مجله مدیریت شهری، ص ۱۷۴ تا ۱۹۷.
بمانیان، محمدرضا و دیگران (1371)، «تحلیل راهبردی استفاده از فضاهای پیاده‌محور در طراحی شهری با تأکید بر کاهش آلاینده‌های شهری»، چهارمین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، مشهد مقدس.
اصغری، محمد و اکبری، سعید (1388)، «بررسی امکان ایجاد مسیرهای پیاده و دوچرخه جهت کاهش حجم ترافیک درون‌شهری در محدوده شهرداری منطقه 11 تهران»، شهرداری تهران، مرکز مطالعات حمل‌ونقل درون‌شهری.
لاریمیان، تایماز و دیگران (1391)، «اولویت‌بندی شاخص‌های مؤثر در پیاده‌سازی رویکرد توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی (TOD) با به‌کارگیری تکنیک تحلیل سلسله‌مراتبی فازی»، یازدهمین کنفرانس بین‌المللی حمل‌ونقل و ترافیک، برج میلاد.
طرح بهنگام‌سازی مطالعات جامع حمل‌ونقل و ترافیک درون‌شهری شیراز (1396)، «شناسایی مسائل حمل‌ونقل و ترافیک، چشم‌انداز، اهداف، راهبردها»، مرکز تحقیقات حمل‌ونقل و ترافیک دانشگاه شیراز، ص 241.
خاکساری، علی و خردمند، مهناز (1392)، «مقایسه حمل‌ونقل انسان‌محور و خودرو محور»، فصلنامه علمی‌ترویجی راهور، سال دهم، شماره 22، ص ۱۱ تا ۳۱.
بهرامی، یوسف (1391)، «بررسی زندگی پیاده و وضعیت آمدوشد شهری با تأکید بر حمل‌ونقل انسان‌محور (مورد: شهر رشت)»، دوازدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک، تهران.
اعرابی، سید محمد و دهقان، نبی‌الله (1389)، «تدوین استراتژی‌های پورتفولیو کسب‌وکارهای بیمه مؤسسه فرهنگیان»، فصلنامه مطالعات کمی در مدیریت آزاد ابهر، شماره 3، ص ۳۱ تا ۵۲.
تندیسه، محسن و رضایی، محمدرضا (1392)، «برنامه‌ریزی راهبردی حمل‌ونقل پایدار شهری در کلان‌شهرهای ایران (مطالعه موردی شهر مشهد)»، مهندسی حمل‌ونقل، سال پنجم، شماره اول.
تشکری هاشمی و دیگران (1395)، «سند حمل‌ونقل انسان‌محور در حمل‌ونقل هوشمند ایران»، پژوهشکده حمل‌ونقل سیستم‌های هوشمند، دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
رستمی، زهرا و پرنیان، سید وحید (1394)، «ارزیابی و ارائه راهبردهای بهبود عملکرد حمل‌ونقل انسان‌محور با کمک ماتریس SWOT (نمونه موردی: شهر نیشابور)»، همایش بین‌المللی معماری، عمران و شهرسازی در هزاره سوم، تهران.
تیموری کرمانی، حسین و محمدطاهری، بهاره (1392)، «شناسایی شاخص‌های حمل‌ونقل انسان‌محور»، سیزدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک.
پوراحمد، احمد و دیگران (1394)، «نقش حمل‌ونقل انسان‌محور در پایداری اجتماعی شهرها (نمونه موردی: بلوار دانش شهر کاشان)»، فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای.
بشردوست، امید و دیگران (1390)، «برنامه‌ریزی کمی راهبردی و ارائه راهکارهای بهبود جایگاه علامت تجاری با استفاده از ماتریس QSPM»، فصلنامه توسعه تکنولوژی صنعتی، شماره 17.
معینی، سید مهدی (1394)، « شهرهای پیاده‌مدار»، چ۴، تهران: انتشارات آذرخش.
مهندسین مشاور گذرگاه (1384)، «تسهیلات دوچرخه‌سواری مبانی و معیارهای فنی برنامه‌ریزی، طراحی و بهره‌برداری»، انتشارات سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران.
خادمی، نوید (1385)، نحوه انتخاب سیستم حمل‌ونقل ریلی بهینه در یک کریدور شهری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
طاهرخانی، مهدی (1386)، «کاربرد تکنیک TOPSIS در اولویت‌بندی مکانی استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی در مناطق روستایی»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، ص ۵۹ تا ۹۷.
ب. انگلیسی
Camilo, G. (2003)”Bus rapid transit: Impact on travel behavior in Bogota”, Unpublished Masters Thesis, Massachusetts Institute of Technology, Colombia.
Rodrigue, P. J., Comtois, C., & Slack, B. (2006)”Communal sanitation alternatives for slums: A case study of Kibera, Kenya. Journal of Physics and Chemistry of the Earth, 35(13&14),8 15-822.
Nilsson, M. (2004)“Research and advice on strategic environmental assessment”, Stockholm: Environmental Institute Publications.
Federal Transit Administration: FTA (2003)”Issues in bus rapid transit. (Report online); //www.fat.dot.gov/ducuments/issues.pdf.Accessed on November17,2006.