بررسی شاخص‌های پایداری پیاده‌راه‌ها با آزمون تک T نمونه‌ای(مطالعۀ موردی: خیابان‌های رودکی، هجرت، 22 بهمن، حافظ، طالقانی، 9 دی، توحید، انوری، نوبهار و سنگ‌سیاه کلان‌شهر شیراز)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 شیراز،ایران

2 دکترای فناوری اطلاعات، عضو هیئت‌ علمی تمام ‌وقت دانشگاه آزاد اسلامی واحد استهبان

چکیده

از مباحث اصلی در توسعۀ شهری پایدار، پیش‌نیاز بودن توسعۀ محلی برای توسعۀ ملی است. در این نوع توسعه، مردم و محیط‌زیست محور اصلی برنامه‌ریزی هستند. شبکه‌های حمل‌ونقل به‌عنوان مهم‌ترین عامل توسعۀ شهری، در سطح شهر همانند کانون‌های رشد عمل کرده و تأثیر بسزایی برای اصلاح و تحریک فضاهای پیرامونی خویش ایفا می‌کنند. در این میان پیاده‌راه‌ها به‌عنوان بستر شکل‌گیری توسعۀ محلی پایدار نقش مهمی در تقویت رابطۀ اجتماعی شهروندان و ارتقای کیفی محیط‌زیست شهری بر عهده دارد که می‌تواند تکمیل‌کنندۀ چرخۀ حمل‌ونقل پایدار باشد و از جنبه‌های مختلف کالبدی، اجتماعی، زیست‌محیطی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی سبب توسعۀ پایدار شهرها شود. این پژوهش در راستای بررسی حمل‌ونقل انسان‌محور است و درنهایت با ارزیابی پیاده‌راه‌های پیشنهادی، مطلوبیت آن‌ها را با توجه به شاخص‌ها می‌سنجد و راهکار ارائه می‌دهد. این شاخص‌ها به شرح ذیل است: شرایط فیزیکی؛ امکانات پیاده‌رو؛ امنیت؛ مجاورت؛ سروصدا و کیفیت هوا؛ ایمنی در برابر حرکت سواره‌رو؛ کیفیت و نگهداری (خوانایی و تشخیص)؛ جابجایی و دسترسی (نفوذناپذیری)؛ سرعت پیاده؛ سرزندگی؛ مصالح سازگار با محیط؛ توجه به زیرساخت‌ها؛ ... . بدین منظور خیابان‌های رودکی، هجرت، 22 بهمن، حافظ، طالقانی، 9 دی، توحید، انوری، نوبهار و سنگ‌سیاه کلان‌شهر شیراز بررسی شده است. روش بررسی اسنادی یکی از روش‌هایی است که برای گردآوری بخشی از داده‌ها در این پژوهش از آن استفاده ‌شده و از ابزارهایی چون بازدید میدانی، مطالعات پیشین، تحقیقات کتابخانه‌ای و بانک‌های اطلاعاتی معتبر  استفاده شده است؛ سپس گردآوری داده‌ها با تهیه پرسشنامه و تعیین جامعۀ آماری عابران پیاده‌راه‌ها و متخصصین و کارشناسان صاحب صلاحیت انجام شده است. درنهایت با بهره‌گیری از روش تحقیقی و توصیفی‌تحلیلی به اثبات جایگاه ویژه پیاده‌راه‌ها در توسعۀ پایدار پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدی مرزاله، میلاد و دیگران (۱394) «فاکتورهای مؤثر بر حاشیۀ ایمنی عابران پیاده در خیابان‌های فاقد علائم راهنمایی و رانندگی»، مجله ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت‌ها دوره 3، شماره 2، تابستان 1394.
اسداللهی، شیوا (۱۳۸۳)، «ضرورت توجه به حرکت پیاده در مراکز شهری»، ماهنامه شهرداری‌ها، سال ششم، شماره ۶۵ ۲.
امینی، الهام و غلامعلی‌پور، سارا (۱۳۹۰)، «حمل‌ونقل انسان‌مدار؛ ضامن سلامت شهر و شهروند»، یازدهمین
ایمنی عابران پیاده راهنمایی برای مسئولین و مدیران حوزه ایمنی ترافیک، ترجمه حامد معروف.
باقری، سید رامتین و دیگران (۱389)، «مقایسه تجهیزات گذرگاه‌های عابر پیاده در معابر شهری برای افزایش ایمنی»، علمی‌ترویجی ICS، شماره 19، زمستان 1389.
باقری، محمد و عظمتی، حمیدرضا (۱389)، «ارتقای سلامت جسمی‌روانی شهروندان با طراحی محیط و منظر شهری»، نشریه انسان و محیط‌زیست، پیاپی 26، شمار 15، زمستان 1389.
بحرینی، سید حسین (۱۳۸۲)، فرآیند طراحی شهری، تهران، دانشگاه تهران.
بهزادفر، مصطفی و ذبیحی، مریم (۱۳۹۰)، «راهنمای برنامه‌سازی حوزه‌های شهری در چارچوب توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل عمومی»، فصلنامه باغ نظر، شماره ۱۸، ص ۴۴ و ۴۵.
پاکزاد، جهانشاه (۱۳۸۵)، راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران، وزارت مسکن و شهرسازی، تهران، کیا نقش.
توانبخش، مهرداد و کفاشی، مجید (۱۳۸۷)، برنامه‌ریزی اجتماعی حمل‌ونقل و نقش آن در توسعۀ پایدار (مطالعه موردی: شهر تهران)، پژوهشنامه مدیریت و برنامه‌ریزی شهری، گروه پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی.
تیبالدز، فرانسیس (۱۳۸۵)، شهرهای انسان‌محور، ترجمه حسن علی القایی فیروزه جدلی، دانشگاه تهران.
جیکوبز، جین (۱۳۸۶)، مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکا، ترجمه حمیدرضا پارسی، دانشگاه تهران.
حبیبی، سید محسن (۱۳۸۰)، «مسیر پیاده گردشگری»، مجله هنرهای زیبا، شماره ۹.
ثقفی، آرش (۱388)، اهمیت و نقش پیاده‌راه در شبکه حمل‌ونقل شهر پایدار، ج۱و۲، نهمین کنفرانس مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک ایران، تهران .
حبیبی، سید محسن (۱۳۹۰)، قصه شهر؛ تهران، نماد شهر نو پرداز ایرانی، مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.
 حسین‌زاده دلیر، کریم و جوادی، اردشیر (۱۳۸۵)، «اهمیت مرکز شهر و ضرورت توجه به آن و احیای آن»، صفه.
حکیمی، فرزانه (۱۳۸۴)، راهنمای تسهیلات عابران پیاده، سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران، دفتر تحقیقات و معیارهای فنی، تسهیلات پیاده‌‌روی، سازمان برنامه‌وبودجه، مرکز مدارک اقتصادی‌اجتماعی.
سعیدی رضوانی، نوید و دیگران (۱۳۹۱)، «پیاده‌راه‌ها از آرمان تا واقعیت، مطالعه موردی: شهر جدید بهارستان»، ماهنامه دانش نما، شماره ۲۰۶-۲۰۸، ۹۶ ۱۴.
سلطان‌زاده، حسین (۱۳۷۰)، فضاهای شهری در بافت‌های تاریخی ایران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، تهران.
حسینیون، سولماز (۱۳۸۳)، «مقدمه‌ای بر طراحی پیاده‌راه‌ها»، سال ششم شهرداری‌ها و ماهنامه پژوهشی، برنامه‌ریزی و مدیریت شهریه شماره ۶۱ ۱۶.
سلطانی، علی (1390)، مباحثی در حمل‌ونقل شهری با تأکید بر رویکرد پایداری، چ۲، شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
سلطانی، علی و پیروزی، رضا (۱394)، «پیمایش قابلیت پیاده‌مداری محورهای فرهنگی‌تاریخی، مطالعه موردی: محور حافظ (شیراز)»، نشریه شهر و معماری بومی، شماره 3، پاییز و زمستان 1394.
شریفی، سید علی (۱395)، راهنمای طراحی خیابان‌های شهری، چ۱، تهران: شهر آب.
شهبازی، فاطمه (۱۳۸۴)، «پیاده‌رو گذری فراموش‌شده در شهر»، ماهنامه شهرداری‌ها، سال ششم، شماره ۶۷.
فرخی، مریم (۱۳۸۹)، «پیاده‌راه تاریخی تربیت تبریز»، اولین همایش توسعۀ پایدار شهری در ایران، دانشگاه تهران. ۱۸.
عباس‌زاده، شهاب (۱39۱) «بررسی و تحلیل مؤلفه‌های تأثیرگذار بر بهبود کیفیات فضایی پیاده‌راه‌ها به‌منظور افزایش سطح تعاملات اجتماعی، مطالعه موردی: محورهای تربیت و ولیعصر تبریز»، فصلنامه علمی‌پژوهشی مطالعات شهری، شماره 4، پاییز 1391.
فرخی، مریم (۱389)، «نقش محورهای پیاده در توسعه پایدار شهرها»، کتاب مجموعه مقالات منتخب اولین همایش توسعه‌ شهری پایدار در ایران، پاییز 1389.
کاشانی‌جو، خشایار (۱387) «نقش حرکت پیاده و پیاده‌راه‌ها در توسعه پایدار شهرها»، هشتمین کنفرانس مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک ایران، 1387، تهران.
کاشانی‌جو، خشایار (۱۳۸۵)، «اهمیت فضاهای پیاده در شهرهای هزاره‌ی سوم»، جستارهای شهرسازی، فصلنامه تحلیلی‌پژوهشی علوم اجتماعی، سال پنجم شماره‌‌های ۱۷ و ۱۸. ۱۹.
کاشانی‌جو، خشایار (۱395)، پیاده‌راه‌ها از مبانی طراحی تا ویژگی‌های کارکردی، چ۲، تهران: انتشارات آذرخش.
کنف لاخر، هرمان (۱۳۸۷)، اصول برنامه‌ریزی تردد پیاده و دوچرخه، ترجمه فریدون قریب، دانشگاه تهران.
مدتی‌پور، علی (۱۳۸۷)، طراحی فضای شهری، ترجمه فرهاد مرتضایی، شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
کنفرانس بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک تهران.
محمدی، حمید و دیگران (۱39۲)، «امکان‌سنجی پیاده‌راه سازی در محورهای شهری (نمونه موردی: محور مسجد جامع واقع در بافت تاریخی یزد)»، هشتمین نشست در پیشرفت علم و فناوری معماری و شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار، مشهد، زمستان 1392.
معینی، محمدمهدی (۱۳۸۵)، «افزایش قابلیت پیاده‌مداری، گامی به‌سوی شهری انسانی‌تر»، نشریه هنرهای زیبا، شماره ۲۷، ۱۲. ۲۲.
معینی، سید مهدی (1394)، شهرهای پیاده‌مدار، چ4، تهران: انتشارات آذرخش.
معینی، سید مهدی (1396)، شهر همگان، چ۲، تهران: انتشارات آذرخش.
نشریه علمی‌پژوهشی معماری و شهرسازی، سال پانزدهم، شماره ۴۲. ۱۱،
نقش عوامل انسانی در تصادفات و ایمنی، ترجمه حامد معروف.